Gjeopolitika e munguar e BE-së për Europën Juglindore: Serbia kërcnon Kosovën

Ndërkohë po jetojmë rikthimin e dy doktrinave gjeopolitike – asaj jorealiste frënge [BE] tok me doktrinën gjeopolitike etnonacionaliste dhe përplasja e tyre me doktrinën ruse, e cila vazhdon ta shikojë Europën Juglindore si zonë të interesit të saj, respektivishtë si oazën e vet të gjuetisë për politikën e saj perandorake. Lufta e paprovokuar e agresionit rus në Ukrainë ishte domino e parë. A mund të shmanget dominoja e dytë – lufta në Ballkan?

Nga Dr Sadri RAMABAJA

Elitat politike evropiane përfshi edhe BE-në zyrtare, para ekspansionit ushtarak në përmasa të gjera më 24 shkurt të vitit 2022, kur pritej për punë orësh të pushtohej Kievi, kishin një qasje të përgjithshme e tejet të mefshtë ndaj gjeopolitikës në tërësi dhe asaj që prekte Ukrainën dhe Europën Juglindore në veçanti. Ndërkaq iluzionet e kësaj elite në raport me Serbinë dhe gjasat për shkëputjen e saj nga orbita ruse, janë ushqyer gjatë kohë. Shih për këtë, mund të hedhim pak dritë këtu për debatet e hapura në lidhje me marrëdhëniet ndërmjet Bashkimit Evropian (BE), Serbisë dhe ndikimit të Rusisë në rajon.

Agjenda e munguar e BE-së për Ballkanin Një lagje diplomatësh dhe politikanësh perendimor tashmë e prnaojnë publikisht se ndikimi i Rusisë në disa vende të Ballkanit, para së gjithash në Serbi, është në rritje permanente. Këta kritikë shprehen se politika e Rusisë në rajon mund të ketë një ndikim destabilizues dhe se disa vende mund të ndihen të kërcënuara nga prania ruse. Zërat kritik gjykojnë se BE-ja nuk ka bërë përpjekje serioze që të ndikojë në rajonin e Ballkanit, përfshirë edhe Serbinë, përmes proceseve të integrimit evropian. Për shembull, perspektiva e anëtarësimit në BE është shpallur si një synim për disa vende të Ballkanit, përfshirë edhe Serbinë, por që prej takimit historik të Selanikut [2003] kanë kaluar dy dekada dhe kjo perspektivë integruese vazhdon të mbetet tutje premtim i gjakuar.

Marrëdhëniet midis Serbisë dhe Rusisë janë të kompleksuara dhe kanë dimension historik, kulturor, dhe politik. Elitat europiane mund të kenë shqetësime në lidhje me nivelin e ndikimit rusk në rajon, por një pjesë e tyre vazhdimisht janë angazhuar gjithashtu për qasje të balancuar duke mbajtur marrëdhënie të mira me Serbinë. Natyrisht kjo qasje e cilësuar si e balancuar, kishte Francën si avokatën kryesore brenda BE-së. Rreziku i thellimit të raporteve midis Serbisë dhe Rusisë në kontekstin e Europës Juglindore mund të sjellë ndeshtrasha [sfida] të përmasave të përballjes së re shqiptaro-serbe dhe përfshirjen në flakët e saj të të gjithë rajonit. Zgjedhjet e 17 dhjetorit në këtë plan, mund të konsiderohen si një lloj referendumi. Fitorja bindëse e krahut prorus në Serbi, duke mbajtur në pushtet tutje presidentin

aktual dhe marionetat e shërbimeve ruse që tashmë janë pjesë e koalicionit të tij zgjedhor, do t’i jap shtysë thellimit të këtyre marrëdhënieve, respektivisht shndërrimin e Serbisë në një vasale të nënshtruar ndaj Rusisë. Nëdrkaq thellimi i marrëdhënieve midis Serbisë dhe Rusisë mund të çojë në tensione dhe destabilizim në gjithë Europën Juglindore. Si hap I parë në këtë plan, mund të konsiderohen përpjekjet për të përfshirë ish republikat jugosllave, disa sosh, në një ndarje të re gjeopolitike. Kjo tentativë mund të sjell tensione të reja dhe ndarje etnike.

Rritja e pranisë ruse në rajon dhe ndikimi i saj në vendet që pretendojnë të integrohen në Bashkimin Evropian [Serbi, Maqedoni, Bosnjë dhe Mal të Zi] mund të sjellë pengesa për proceset e tyre integruese. BE-ja do të mund të ketë shqetësime në lidhje me vendet që kanë marrëdhënie të ngushta me një fuqi të jashtme, veçanërisht në kontekstin e konkurrencës gjeopolitike midis BE-së dhe Rusisë. Pavarësisht tolerancës së skajshme të BE-së ndaj Serbisë, Brukseli ka qëndrimin e tij të përcaktuar ndaj integritetit territorial dhe procesit të integrimit evropian për vende të rajonit, dhe tensionet apo rivalitetet gjeopolitike mund të ndikojnë në këto procese. BE-ja, si shumica e demokracive komplekse, ka dështuar në planifikimin afatgjatë apo mbrojtjen strategjike dhe integrimin e Europës Juglindore. Ky dështim është produkt i mungesës së një agjende gjeopolitike të qartë edhe në raport me superfuqitë rajoale në ngritje. Ky fakt do të cënojë rënd aftësitë autonome mbrojtëse evropiane në nëdrtim.

Disa faktorë mund të shpjegojnë këtë qasje:

1. Fokusi i Përgjithshëm: Agjenda gjeopolitike e BE-së ka përfshirë sfida të ndryshme në nivel global, duke u përqëndruar madje edhe tek zhvillimet në rajone të ndryshme të botës. Para shpërthimit të konfliktit në Ukrainë, fokusi ka qenë më tepër në zhvillimet e përgjithshme globale, përfshirë edhe çështjet e brendshme të Bashkimit Evropian. Europa Juglindore ka ngelur disi larg vëmendëjes së duhur.

2. Ndryshimet e papritura: Shpërthimi i konfliktit në Ukrainë çuditërisht edhe sot e kësaj dite konsiderohet se ishte një ngjarje e papritur, e cila natyrisht ndikoi pastaj në agjendën gjeopolitike të BE-së. Ndryshimet e papritura në skenën ndërkombëtare shpesh kërkojnë një reagim të shpejtë dhe të përshtatshëm. Në një ese të tij të gjatë, kancelari gjerman Olaf Sholc, këtë ndryshim të shpejtë që imponoi lufta në Ukrainë e cilësoi si Zeitwende [Pikë kthese].

Para konfliktit në Ukrainë, BE-ja kishte gjithashtu qasje të përgjithshme ndaj Europës Juglindore, por ndryshimet e papritura dhe tensionet në rajon mund të kenë detyruar BE-në të rishqyrtojë dhe rikonceptojë agjendën e saj për të adresuar zhvillimet e reja. Sidoqoftë këto ndryshime ishin tejet kozmetike, prandaj i mundësuan Rusisë që të korrë një varg suksesesh përmes aplikimit të luftës hibride. Duke promovuar Qendrën e saj të spiunazhit në Nish, duke penetruar thellë në të gjitha segmentet e shtetit serb, ajo de fakto e shndërroi Serbinë në vasale të saj. Prandaj Serbia sot është si një bombë me sahat për rajonin – atë e shpërthen kur të dojë Kremlini. Ky penetrim i thellë i Rusisë në këtë pjsë të Europs Juglindore shkoi edhe më larg, edhe pas aderimit të Maqedonisë Veriore dhe Malit të Zi në NATO! Në që të dy këto republika ish jugosllave, intelegjencia ruse ia arriti të organizonte puçe, megjithëse në të dy rastet ata dështuan. Në Malin e Zi, megjithatë, përmes Kishës Ortodokse Serbe, më në fund, vitin që lamë pas, Rusia ia doli që të sjell në pushtet forcat politike

pro ruse e pro serbe. Aktualisht Mali i Zi mund të thuhet se është shndërruar në një Republikë Serbe të Adriatikut, krejt ngjashëm me Republikën Serbe në Bosnjë.

Për shkak të iluzioneve të një lagjeje të diplomacisë europiane, deri më 24 shtator, kur Serbia ushtroi agresion ushtarak në Banjë [Albanik/Leposaviq] – Veriun e Kosovës, kishim mungesë të një agjende të mirëfilltë gjeopolitike të BE-së për Kosovën. Ajo, pra Kosova, për turpin e vetë BE-së, është ndëshkuar me masa specifike për të vetmën arsye pse nuk pranoi të tërheqë Njësitë e Policisë Speciale nga veriu në emër të deeskalimit, ashtu si kamuflonte dyshja Borrel-Lajçak në përpjekje për t’i hapur rrugë dhe bërë akt të kryer aneksimin e veriut të Kosovës. Merret me mend se si do të ishte gjendja sot, po mos të ishin këto njësi në veriun e Republikës më 24 shtator! Serbia alias Rusia do të ishte realisht tek brigjet e lumit Ibër, në Mitrovicë.

3. Kompleksiteti i rajonit: Europa Juglindore shquhet për historinë e saj të larmishme dhe me prapavijë koloniale të theksuar, meqë ishte e ndarë për kohë të gjatë mes dy perandorive që Lufta e Parë Botërore do t’i shpjerë në histori. Procesi i krijimit të shteteve-kombe prandaj ishte tejet i vonuar dhe krijoi më shumë pasiguri dhe tensione të shumta etnike dhe politike, me theks gjatë procesit të shkërmoçjes së Jugosllavisë në dekandën e fundit të shekullit 20-të. Kompleksiteti i këtij rajoni në njërën anë dhe gjeopolitika e munguar e BE-së, mund të ketë bërë të vështirë përcaktimin e një agjende të qartë dhe të strukturuar përpara shpërthimit të konfliktit në Ukrainë.

Franca dhe “Konflikti i ngrirë” në veriun e Kosovës

Pasi shpërtheu konflikti në Ukrainë, BE ka reaguar duke përpiluar një agjendë specifike dhe duke ndërmarrë masa të ndryshme në përpjekje për të menaxhuar situatën dhe për të promovuar stabilitetin dhe paqen në rajon. Marrëveshja e Brukselit [27 shkurt 2022] që u arritë me një akordim formal mes palëve [Kosovës dhe Serbisë] është produkt i këtij angazhimi.

Disa vende të Bashkimit Evropian, duke përfshirë para së gjithash Francën dhe Italinë, kanë qenë më të rezervuara për operacionin e NATO-s në Kosovë në pranverën e vitit 1999, duke preferuar rrugën diplomatike dhe atë të negociatave që eventualisht do të mund të rikthenin një lloj autonomie vetëqeverisësëse për Kosoëvn, por jo më shumë. Përshkallëzimi i luftës dhe ushtrimi i gjenocidit nga ana e Serbisë përmbysi këtë rezistencë dhe, si Franca edhe shtetet tjerë hezitues, u rreshtuna më pas pro njohjes së pavarësisë së Kosovës.

Franca ishte pjesë aktive në operacionin e forcave të Bashkimit Evropian në Kosovë (EULEX) pas përfundimit të luftës për të siguruar stabilitet dhe zhvillim në rajon, por ajo mbetet përgjegjëse për krijimin e parakushteve që Serbia shfrytëzoi për dëbimin e mbi 15.000 qytetarëve shqiptarë nga veriu i Mitrovicës për në jug, në natën e 3 dhe 4 shkurtit të vitit 2000. Me atë akt gjenocidi në kushte lirie [!], u lejua të përmbyset harta etnike e veriut dhe u krijuan predispozita për promovimin e “Konfliktit të ngrirë” në këtë pjesë të Republikës së Kosovës.

Krijimi i dhunshëm nga ana e KFOR-it francez i “Konfliktit të ngrirë” [Frozen Conflict], në veriun e Kosovës në dobi të enklavizimit të entitetit serb atje, gjithmonë në shërbim të idesë për aneksimin e saj Serbisë në rrethana më të përshtatshme, me kohë qe shndërraur në fakt notar. Ky akt është produkt i kësaj gjeopolitike frënko-serbe. Prandaj sot “konflikt i ngrirë” rezulton se ka lidhje me marrëdhëniet etnike, ndarjen territoriale dhe statusin politik të kësaj zone.

Ndikimi i Francës në krijimin e këtij “konflikti të ngrirë” ka qenë i drejtpërdrejtë. Franca, si një nga aktorët kryesorë të politikës së jashtme të Bashkimit Evropian (BE), ka pasuar një qasje specifike në lidhje me sfidat dhe tensionet në veriun e Kosovës për shkak të disa arsyeve.

Në emër të respektimit të integritetit territorial të Kosovës, në aparencë, Franca bashkë me shumicën e vendeve të Bashkimit Evropian, ka mbështetur integritetin territorial të Kosovës. Ajo është ndër të parat që e ka njohur pavarësinë e Kosovës, por njëkohësisht edhe ka punuar nën rrogoz në krijimin e parakushteve që mund të çonin në ndarje apo ndërrime territoriale, qoftë edhe pa pajtim të përgjithshëm. Tashmë janë të njohura qëndrimet e Francës ndaj idesë për “ripërkufizimin e kufijve” mes Serbisë dhe shqiptarëve, që pat sjellë në skenën e diplomacisë europiane dyshja Vuçiq-Thaçi. Presidenti rus Vladimir Putin atëbotë pati zhvilluar një takim të shkurtër me presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi, në Paris. Mesazhi që i dha ishte me pasoja të mëdha. Takimi i Hashim Thaçit në cilësinë e presidentit të Republikës së Kosovës me Vladimir Putinin, pikërisht në Paris, ishte fillimi i tatpjetës rapide të Republikës.

Pavarësisht se ai takim nuk ishte klasik, kishte gjasa t’i hapte rrugë të re penetrimit rus në Ballkan. “Ishte një bisedë në margjinat e ngjarjes. Putin foli me një numër të madh pjesëmarrësish në ngjarjet e mbajtura në Paris gjatë 100 vjetorit të përfundimit të Luftës së Parë Botërore. Thaçi ishte një prej tyre. Ata me të vërtetë i dhanë dorën njëri-tjetrit dhe u fotografuan”, citohet të ketë thënë zëdhënësi i liderit rus, Dmitry Peskov. Por sipas mediave serbe, Kremlini ka bërë të ditur më pas detajet e një takimi të tillë. Po sipas mediave serbe, Kremlini ka pohuar se Putin i ka thënë Thaçit se Prishtina duhet të arrijë një konsensus me Beogradin, duke shtuar se Rusia do të mbështesë një vendim të përbashkët në mes të Beogradit dhe Prishtinës. [1]

Ky takim i hapi rrugë edhe më tej defunksionalizimit të Republikës, por edhe futjes së dialogut Kosovë – Serbi në hullitë që do të shpienin drejt ndarjes së veriut. Realizimi i mundshëm i vizitës së Thaçit në Shtëpinë e Bardhë, ku e priste Trump-i dhe përballë tij Vuçiqi në tryezën ovale, do të mund të shenjonte aktin më të madhë të shërbimit që z. Thaçi po i bënte rikthimit të Rusisë në brigjet e Ibrit në Mitrovicë. Vitet më pas, deri më 14 shkurt 2021, do të shfrytëzoheshin për defunksionalizimin e Republikës dhe konservimin e veriut të saj si një konflikt i ngrirë. Dështimi i kësaj agjende, është shprehur me radikalizim të pozicionit të Lisëts Serbe, këtij Kali të Trojës, që prodhoi marrëveshja e vitit 2013-të. Agrsioni serb më 24 shtator ishte vetëm maja e ajsbergut që prodhoi diplomacia frënge në koordinim me atë serbe, në përpjekje për ta kompenzuar Serbinë në emër të ofertës reale për shkëmbim të pozicionit prorus të saj në rirreshtimin gjeopolitik të Serbisë sidomso pas shpërthimit të lufëts në Ukrainë. Në emër të ruajtjes së stabilitetit në rajon, Franca pa rezistencën e duhur të pjesës tjetër të BE-së, ka penguar shndërrimin e TMK-së në FSK dhe më pas hapjes së rrugës për shndërrimin e saj në ushtri mbrojtëse. “Konflikti i ngrirë” që pretendohej të selitej tutje në veri, edhe pas revolucionit demokratik të heshtur të 14 shkurtit 2021, ishte pengesa qenësore e strategjisë së Qeverisë Kurti 2 për shtrirjen e sovranitetit në veri të Republikës dhe funksionalizimin e saj në tërësi. Plani i imponuar franko-gjerman në shikim të parë mund të duket si përpjekja e parëy serioze për shpërbërjen e status quosë në Kosovës, por edhe hapi i parë drejt rishikimit të gjeopolitikës së Brukselit në raport me të ardhmen e Kosovës.

Interesat gjeopolitike të Francës, në këtë kontekst, bien ndesh me dy skenarët serb [atë të luftës dhe selitjes tutje të “konfliktit të ngrirë”]. Impenjimi i saj tok me Gjermaninë në dobi të ralizimit të Marrëveshjes së Brukselit, është një hap drejt zgjidhjes së qëndrueshme e definitive, shuarjes së “konfliktit të ngrirë”. Imponimi i nënshkrimit të Marrëveshjes së Brukselit dhe dorëzimi i protokollit bashkë me raportin e BE-së në Sekretariatin e OKB-së, rrjedhimisht paraqet garancën e duhur juridike për paqen në rajon. Ky akt do të cilësohej nga historia pastaj si kalim i rubikonit nga ana e Francës, që garanton integritetin territorial të Republikës. Prandaj mund ët konkludojmë se, derisa lufta e paprovokuar e agresionit rus në Ukrainë ishte domino e parë, realizimi i Marrëveshjes së Brukselit dtth. kontribut qenësor për të penguar dominon e dytë – luftën në Ballkan.

Fronti i dytë i luftës nuk është befasi

Agresioni rus kundër Ukrainës kishte për qëllim zgjerimin e dhunshëm perandorak të Rusisë. Ndërkaq paralajmrimet për hapjen e frontit të dytë të lufëts në Europë në dobi të agjendës gjeopolitike ruse pikërisht në Ballkan, nuk mund të jenë tashmë befasi për elitën politike europiane. Paralajmrimi i Zelenskit për objektivat e politikës ruse në Ballkna, na rikthen tek përplasja e dy doktrinave gjeopolitike – asaj jorealiste frënge [BE] tok me doktrinën gjeopolitike etnonacionaliste dhe përplasja e tyre me doktrinën ruse, e cila vazhdon ta shikojë Europën Juglindore si zonë të interesit të saj, respektivishtë si oazën e vet të gjuetisë për politikën e saj perandorake, d.t.th luftë në Ballkan.

Por për dallim nga elita evropiane që në fazat e para të agresionit rus kundër Ukrainës hezitoi të pozicionohej qartë, Britania e Madhe dhe SHBA, i dhanë menjëherë asaj mbrojtje ushtarake dhe së bashku mbështetën politikisht dhe ushtarakisht. Agresioni i 24 shttaorit dëshmoi se historia edhe mund të përsëritet. BE-ja, natyrisht e mbështetur fuqishëm nga elita politike, nuk e ndëshkuan Serbinë me zellin që i nëdrmorën masat ndaj Kosoëvs atëherë kur Qeveria e saj nuk denjoi të përfillte kërkeësn për tërheqjen e njësive speciale të Policisë sonë dhe kryetarët e komunave nga postet e tyre politike. Kërkesat bëheshin në emër të deeskalimit, por në esencë, siç e dëshmoi koha, po të përfillej ai vullnet politik, Kosova më 24 shttaor lehtë mund të ndodhej para aktit të kryer: pozicionimit të ushtrisë serbe buzë Ibrit!

Javë më parë, kur kundërofenziva ukrainase nuk po dëshmoi edhe aq e sukseshme, kur u bë e qartë se Ukraina nuk po arrinte dot të dëbojë trupat ruse nga territori i saj brenda periudhës së pritshme, në nivel europian ndodhi një tronditje e re. Perëndimi aktualisht, pohojnë ekspertët ushtarak, nuk ka aq shumë potencial për të ndihmuar me materiale lufte, veçanërisht me municione për shkak të zgjatjes së luftës. Rusia nuk po shpërbëhet. Përkundrazi, ajo po e përshkallëzon në mënyrë morbide luftën në kohë dhe hapësirë [2], shprehet analisti kroat M.Stefanov.

Në anën tjeëtr , java që lamë pas, solli edhe paralajmrimet, jo vetëm të Zelenskit e Georg Fridmanit, për planet ruse rrth Ballkanit, por mbi të gjitha ato të intelegjencies së NATO-s. Ato tok duket se kishin për qëllim të prodhonin efekte të reja politike në Europë, sidomos në prag të zhvillimeve të reja, atëherë kur Serbia do të bëjë përpjekjen e dytë të shpërthimit të lufët në veriun e Kosovës.

Në këtë linjë ishte edhe deklarata e kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti. Të dielën që lamë pas, ai ka sinjalizuar edhe autoritetet ndërkombëtare lidhur me një sulm të ri të mundshëm të Serbisë ndaj Kosovës.

“Në Rashkë të Serbisë, po ngjan riorganizimi paramilitar e terrorist i Millan Radoiçiq dhe grupit të tij, me instruksione dhe mbështetje të shtetit të Serbisë. Të premten e 10 nëntorit, ai ka udhëhequr një takim me rreth 40 politikanë serbë e zyrtarë të komunave ilegale nga Kosova…” [3] Tubimi është maskuar nën petkun e mobilizimit politik për votim të partisë-shtet në Serbi, SNS, në zgjedhjet e 17 dhjetorit.

Kurti ka kërkuar nga KFOR-i, EULEX-i dhe Bashkimi Evropian të dalin me raport publik për t’ia atribuar Serbisë aktin e agresionit, krimin dhe terrorizmin, dhe të dënojnë riorganizimin e grupit të Radoiçiçit.

“KFOR-i, EULEX-i dhe BE-ja, duhet të dalin me raport publik e zyrtar ku ia atribuojnë Serbisë aktin e agresionit dhe krimin e terrorizmit, dhe ku dënohet riorganizimi i grupit të Radoiçiçit. Edhe pas presionit ndërkombëtar, Serbia ende nuk ka tërhequr të gjitha trupat dhe artilerinë nga afërsia e territorit të Kosovës. Ajo vazhdon të kërcënojë sigurinë e Republikës së Kosovës me bazat e përparme operuese të Forcave të Armatosura të Serbisë përgjatë kufirit me vendin tonë. Për më tepër, Serbia ka dislokuar sistemet kundër-ajrore në afërsi të kufirit me Kosovën.

Kërcënimi nga Rusia dhe Serbia për stabilitetin, paqen dhe sigurinë rajonale po vërehet gjithnjë e më shumë. Rusia synon ndezjen e një vatre krize në oborrin e BE-së, për ta defokusuar NATO-n, kurse Serbia përmbushjen e ambicieve territoriale ndaj fqinjëve sipas projektit “Bota Serbe”, të Vulinit e të Vuçiçit. Mungesa e sanksionimit të Serbisë, rritë nivelin e kërcënimit në Ballkanin Perëndimor. Drejtuesit e grupit terrorist, në vend që të jenë duke u përballur me drejtësinë në Kosovë, vazhdojnë përgatitjet për sulme të tjera ndaj Kosovës dhe grumbullim të votave me shantazhe ndaj serbëve të Kosovës”, ka shkruar Kurti, informon Kosovapress.[4]

Serbia, konform doktrinës ruse, kur është në pyetje realizimi i Botës Serbe, po bashkëpunon me të gjithë kundërshtarët e mundshëm të Perëndimit, të të gjitha ngjyrave dhe përkatësive politike, veçmas me Rusinë dhe Kinën. Ajo e sheh Kinën si mburojën strategjike shtesë të doktrinës gjeopolitike të depërtimit të Lindjes drejt Perendimit. Serbia e rreshtuar tashmë në bllokun antiperëndimor nuk ka nevojë as të zyrtarizojë aleancën e saj politike dhe ushtarake me Rusinë. Ajo po bashkëpunon intenzivisht, jo vetëm në dobi të agjendës së saj ekspansioniste, por edhe agjendës ruse në Ballkan. Në këto rrethana, rihapja e frontit të dytë të luftës në Ballkan, thellon krizën e brendshme në Europë, duke rrezikuar madje të përhapen zonat e luftimeve në vetë Bashkimin Evropian.

Në këto rrethana që po krijohen, elita evropiane ka filluar ta kuptojë realitetin, duke reflektuar në dobi të informimit të publikut për atë që na pret. Ky është çmimi që paguan Europa si rezultat i vonesave të theksuara në përballje me Rusinë dhe satelitët e saj në Ballkan, para së gjithash me Serbinë. Ish-ministri i jashtëm dhe zëvendëskancelari gjerman për një kohë të gjatë, Joschka Fischer, në një artikull të 27 tetorit të publikuar në Project Syndicate me titull “World of Warfare” konkludon: “Pax Americana e krijuar pas 1945 duket më e cenueshme se kurrë më parë dhe rivalët e saj kryesorë janë të etur për të shfrytëzuar dobësitë e saj të dukshme në trajtimin e konflikteve të reja të dhunshme. Gatishmëria e Bashkësisë ndërkombëtare për të ruajtur status quo-në duket se është ulur ndjeshëm. Kur kancelari gjerman Olaf Scholz, në një fjalim në parlament më 27 shkurt 2022, e përshkroi pushtimin rus të Ukrainës si një “Zeitenwende” (pika kthese), rreziku i përhapjes së luftës ishte tashmë i dukshëm. Por a parashikoi ai që ne do të ishim dëshmitarë të një zinxhiri luftërash rajonale, apo se tensionet midis fuqive të mëdha do të fillonin të rriteshin pothuajse çdo ditë? Fatkeqësisht, këtu jemi sot.”[5]

Heshtja e Perendimit pas pushtimit rus të Krimesë dhe paralajmrimit për krijimin e Novaja Rusisë në territoret rusishtfolëse rreth e përqarrk Federatës Ruse, sikur e kishte trimëruar Putinin për marshin e radhës. Ukraina do të shfrytëzohej thjeshtë si domino e parë. Këtë logjikë lufte do ta ndjek edhe Serbaia në raport me fqinjët e saj. Asgjë nuk po ndodhë në befasi.

Logjika serbe mbi luftën Agresioni serb i 24 shtatorit, sado i dështuar, e njëkohësisht edhe i panndëshkuar, bëjnë të ditur mediat serbe, mund të pasohet nga një akt tjetër i përmasave edhe më të mëdha. Në Rashkë, më 10 nëntor, po sipas mediave serbe, u shpërfaq defilimi i riorganizuar i paramilitarëve të Millan Radoiçiqit dhe jo vetëm grupit të tij, natyrisht me instruksione dhe mbështetje të shtetit të Serbisë. Simotra e Hamasit – Lista Serbe, po pregaditet të jetë eshaloni i parë i frontit të dytë të luftë në Europë. Shpërthimi i këtij fronti, nuk mund të mbahet nën kontroll dhe vetëm brenda kufijve të Kosoëvs apo Bosnjës. Flakët e kësaj lufte do ta përfshijnë gjithësesi edhe Serbinë dhe gjithë rajonin. . Kjo luftë nuk e vë dot ekzistencën e Kosovës në pikëpyetje, por ky front i ri i luftës, do ta sjellë gjithësesi vetë Serbinë në kufijtë e saj real dhe në fund edhe duke iia mponuar federalizimin e saj të brendshëm. Por, në këtë rast SHBA-ja dhe Evropa nuk kanë si t’i shmangen luftës. Në këtë rast lufta shqiptaro-serbe do të ketë shtrirje në kohë e hapësirë të gjerë, gjithësesi përtej kufijve të Kosovës, meqë lufta nënkupton vetë mbijetesën e shtetit-komb ekzistues të Shqipërisë [përfshi Republikën e Kosovës e Maqedoninë Veriore] dhe Serbisë.

Në pjesën e fundit të artikullit në fjalë, Joschka Fisher na risjell në vëmendje këtë fakt: “Historikisht, përpjekjet për të ndryshuar ekuilibrin global të pushtetit ose për të rishikuar dhe imponuar një rend të ri ndërkombëtar nuk kanë qenë kurrë pa dhunë. Kjo është arsyeja pse toni gjithnjë e më agresiv i fuqive të mëdha ndaj njëra-tjetrës është me të drejtë shqetësues”.[6]

Zhvillimet dramatike të ngjarjeve në nivel global sugjerojnë se koha e ndryshimit të epokave historike po vjen në nivel botëror. Ky ndryshim rrënjësor do ta përfshijë gjithsëesi edhe Europën Juglindore. Një shekull pas vendosjes së rendit të paqes së Versajës nga llogoret e Luftës së Madhe dhe shtatë dekada pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, ka ardhur koha e çmontimit të rendit që imponoi ajo luftë dhe krijimit të rendit të ri. Lufta në Ukrainë, por edhe mundësia e shtrirjes së flkëve të saj në Ballkan, do ta përcaktojnë se çfarë do të ndodhë pas saj në zonat e zemrës gjeopolitike të Mackinder-it, me çka do të përcaktohet edhe e ardhmja e Evropës e më gjerë.

Shmangia e luftës në Kosovë dhe Ballkan, do të shkonte gjithësesi në dobi të agjendës gjeopolitike të BE-së për shndërrimin e saj gradual në një Bashkësi Shtetesh Federale dhe pozicionimin e mirë të saj edhe në rendin e ri që po krijohet. Franca këtë e ka tashmë të qartë. Ndërkaq shpërthimi i luftës në Ballkan, do të krijonte parakushte për rikthimin në skenë të forcave retrograde që do të ndikonin drejtpërdrejtë në shembjen e rendit të sigurisë në gjithë Evropën.

Shih për këtë, “boshllëku që do të lindte do të hapte derën për zgjidhjen e ndërsjellë territoriale të llogarive nga e kaluara dhe forcimin e separatizmit në shtetet evropiane, rrezikun e përhapjes së konflikteve të luftës në tokën evropiane dhe në fund do të rezultonte me ndërhyrjen e drejtpërdrejtë të politikës amerikane për të vendosur një rend të qëndrueshëm. Ndërhyrja politike amerikane do të

ishte një poshtërim për elitën politike evropiane dhe pyetja kryesore është nëse amerikanët do të vepronin menjëherë apo do ta linin Evropën të mbytej në pafuqinë e saj.” [7]

Destabilizimi i një pike të vetme që u paralajmërua nga gjeopolitikologu britanik, Halford Mackinder, në veprën e tij kapitale “The Geographical Pivot of History”, në vitin 1904, i cili pretendonte se të gjitha luftërat e ardhshme të mëdha në Evropë do të fillonin pikërisht nga qendra e tokës euroaziatike – Evropa Lindore, shkaktoi një sërë krizash dhe luftërash të lidhura në mënyrë shkakësore. Duke përmbledhur teorinë e tij “Heartland”, në vitin 1919 Mackinder përcaktoi: “Kush sundon Evropën Lindore, sundon Heartland-in (Zemrën e botës), kush sundon Heartland-in, sundon ishullin botëror (masa e tokës euroaziatike) dhe kush sundon ishullin botëror, sundon gjithë botën.” Lufta ruse në Ukrainë është e motivuar nga dëshira për të sunduar Evropën Lindore dhe Zemrën e tokës, si një premisë e idesë së çmendur të krijimit të një perandorie të re ruse. Ndërkaq lufta e re në Ballkan, do të ishte produkt i megaloidesë së strategëve serb për krijimin e Botës Serbe sipas modelit të Botës Ruse.

Doktrina gjeopolitike jorealiste frënge, që për vite të tëra i është imponuar agjendës gjeopolitike të Evropës për Ballkanin, nuk kishte parasysh deri tashti faktin se, shpërthimi i luftës shqiptaro-serbe ka logjikën e saj të brendshme, rrjedhën e saj të brendshme, shpesh të pavarur nga ata që e nisin. Në doktrinën serbe gjithçka është e thjeshtë dhe e llogaritur. Politikanët dhe strategët serbë janë optimistë se luftën do ta fitojnë brenda pak ditësh, si Putini dhe suita e tij që gjykonin në prag të fillimit të luftës në Ukrainë. Nuk është diçka e jashtëzakonshme dhe e panjohur logjika serbe mbi luftën. Një nga themelet kryesore të kësaj logjike është ekspansioni i vazhdueshëm i Serbisë në dëm të fqinjëve të saj. Serbia jo rastësisht ka prodhuar liderë që kanë shkaktuar luftra të përmasave përtej rajonit. Lufta e Parë Botërore dhe katër luftrat me përmasa tragjike gjatë procesit të shkërmoçjes së Jugosllavisë, janë pasqyra reale e kësaj logjike.

__________________________

1. https://telegrafi.com/zedhenesi-putinit-tregon-detaje-tjera-te-takimit-tregon-se-cfare-tha-presidenti-rus-hashim-thacit/

2. Mario Stefanov: https://www.geopolitika.news/analize/m-stefanov-rusija-je-napala-ukrajinu-zato-sto-se-europa-nije-naoruzavala/

3. https://kosovapress.com/%e2%80%8bkurti-radoiciq-po-pergatit-nje-plan-te-dyte-me-perkrahje-te-serbise/

4. Po aty.

5. Joshka Fischer: https://www.project-syndicate.org/commentary/israel-gaza-ukraine-russia-dangerous-new-world-order-by-joschka-fischer-2023-10

6. Joshka Fischer, po aty.

7. Mario Stefanov, po aty