Kosova dhe Serbia bien dakord verbalisht për ‘marrëveshjen e zbatimit’ për normalizimin e marrëdhënieve

Kosova dhe Serbia bien dakord verbalisht për ‘marrëveshjen e zbatimit’ për normalizimin e marrëdhënieve

Nga Xhorxhina Bami dhe Milica Stojanovic [Balkan Insight]

Përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Punët e Jashtme Josep Borrell të shtunën mbrëma, pas një takimi maratonë në Ohër, [Maqedonia e Veriut], deklaroi se Serbia dhe Kosova kishin arritur një marrëveshje për zbatimin e planit të mbështetur nga BE-ja për normalizimin e marrëdhënieve.

Megjithatë, kryeministri i Kosovës Albin Kurti dhe presidenti serb Aleksandar Vuçiq vazhduan grindjet në konferenca të veçanta për shtyp.

Pas më shumë se 12 orësh negociatash, Borrell tha: “Kosova dhe Serbia kanë rënë dakord se si të zbatojnë marrëveshjen” që “u pranua në takimin e fundit të nivelit të lartë në shkurt”.

Borrell shtoi se “palët janë angazhuar plotësisht të respektojnë të gjitha nenet e marrëveshjes dhe të zbatojnë të gjitha detyrimet e tyre përkatëse në mënyrë të shpejtë dhe në mirëbesim”.

“Kosova ka rënë dakord të nisë menjëherë negociatat me dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian për vendosjen e aranzhimeve dhe garancive për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë”, tha ai.

“Palët ranë dakord gjithashtu që të miratojnë deklaratën për personat e zhdukur si një çështje urgjente,” vazhdoi ai, duke pretenduar se palët nuk mund të bien dakord për një propozim më të detajuar sepse Kosovës “i mungon fleksibiliteti në thelb” dhe Serbia “i deklaroi më parë parimet që nuk është e gatshme për të nënshkruar [një marrëveshje] edhe pse ata ishin plotësisht të gatshëm për ta zbatuar”.

Aneksi do të konsiderohet i miratuar përmes deklaratës së Borrelit dhe do të jetë pjesë integrale e rrugës së Kosovës dhe Serbisë në BE.

“Unë do të nis punën menjëherë për të përfshirë më parë ndryshimet në kapitullin 35 të negociatave të anëtarësimit të Serbisë në BE dhe në agjendën e Grupit Special të Kosovës për normalizim, në këtë mënyrë të dyja palët do të jenë të detyruara nga

marrëveshja… dhe mospërmbushja do të sjellë pasoja. Borrell paralajmëroi, duke e quajtur dialogun Kosovë-Serbi një “mjet të rëndësishëm për ruajtjen e paqes dhe stabilitetit” në rajon.

Pas takimit, Kurti u tha mediave se ishte arritur “pëlqimi publik” për marrëveshjen. “Kjo është një njohje de fakto mes Kosovës dhe Serbisë, tani kemi edhe aneksin e zbatimit të mëvonshëm”, tha ai, duke shtuar se Serbia edhe një herë i është shmangur nënshkrimit.

I pyetur për formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe në Kosovë, Kurti theksoi se marrëveshja përmend “vetëmenaxhimin” për serbët e Kosovës, por se ai do të vazhdojë të jetë kryeministër i të gjithë qytetarëve të Kosovës, “pa marrë parasysh etninë apo përkatësisë fetare”.

Presidenti serb Vuçiq tha se Beogradi dhe Prishtina kanë rënë dakord për një plan zbatimi, i cili do të bëhet pjesë e rrugës së negociatave të BE-së për secilin prej vendeve.

“Për ne është me rëndësi që formimi i Asociacionit të Komunave Serbe të vendoset si obligim prioritar, në përputhje me marrëveshjet e arritura më parë në kuadër të dialogut”, tha ai.

Sipas presidentit serb, “nuk kemi asnjë detyrim në këtë pjesë, por nuk do të mashtroj askënd, kur të takohemi herën tjetër, pas një muaji, dy, tre, do të flasim për disa nga detyrimet tona”.

Takimi erdhi tre javë pasi të dy liderët, pas disa orësh negociatash në Bruksel, thyen bllokimin e tyre duke rënë dakord paraprakisht për një plan të Bashkimit Evropian për normalizimin e marrëdhënieve, megjithëse partitë opozitare si në Prishtinë ashtu edhe në Beograd shprehën pakënaqësi për marrëveshjen.

Ekspertët i thanë BIRN-it se nëse komuniteti ndërkombëtar nuk abgazhohet për zbatimin e marrëveshjes aktuale, ajo gjithashtu

mund të dështojë, siç ndodhi në rastet e mëparshme.

Marrëveshja prej 11 pikash për rrugën drejt normalizimit thotë se të dyja palët duhet të zhvillojnë marrëdhënie normale, të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën mbi bazën e të drejtave të barabarta.

Ai gjithashtu thotë se Kosova dhe Serbia duhet të njohin reciprokisht dokumentet dhe simbolet e tyre përkatëse kombëtare, duke përfshirë pasaportat, diplomat, targat e automjeteve dhe vulat doganore.

Sa i përket përfaqësimit ndërkombëtar, marrëveshja thotë se palët duhet të supozojnë se asnjëra nga të dyja nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare ose të veprojë në emër të tjetrës.

Për vite me radhë, Kosova dhe Serbia kanë shkëmbyer akuza se cila palë është përgjegjëse për dështimin e zbatimit të marrëveshjeve të arritura në Bruksel që nga fillimi i procesit të dialogut në vitin 2011, fillimisht për çështje teknike dhe më pas duke përfshirë liderët e lartë politikë.

Negociatat çuan në të ashtuquajturën Marrëveshje të Brukselit në vitin 2013, e cila parashihte themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe për të përfaqësuar interesat serbe në ato zona të Kosovës ku ata përbëjnë shumicën.

Dy vjet më vonë, në gusht 2015, kryeministrat e Kosovës dhe Serbisë, nënshkruan një marrëveshje për kompetencat e Asociacionit, por shumica e neneve të asaj marrëveshjeje më vonë u shpallën si jokushtetuese nga gjykatat e Kosovës. Që atëherë, ideja ka mbetur në letër, viktima e tensioneve të vazhdueshme politike midis vendeve.

Kosova u shkëput nga Serbia gjatë luftës së viteve 1998-1999 dhe shpalli pavarësinë e saj në vitin 2008. Ajo është njohur prej kohësh nga shumica e vendeve perëndimore, por jo nga pesë vende anëtare të BE-së, apo nga Rusia, Kina, Serbia dhe të tjerët. Serbia ka deklaruar që atëherë se nuk do ta njohë kurrë pavarësinë e saj, duke e shtuar këtë edhe në Kushtetutën e saj të vitit 2006.