Kriza e gazit: solidariteti, simpatia dhe racionaliteti

Përqindjet e reduktimit të konsumit të përfshira në propozimin e parë të Komisionit Evropian janë në mënyrë të pajustifikueshme të dëmshme për Spanjën dhe Portugalinë

Nga LUIS ATIENZA SERNA*

Madrid, 26 korrik – Komisioni Evropian në datën 20 korrik bëri propozimin e tij për t’u marrë me krizën e furnizimit me gaz të Rusisë për dimrin e ardhshëm. Është një propozim i domosdoshëm, i arsyeshëm në pjesën më të madhe të përmbajtjes së tij, por për të ardhur keq kur propozon një përqindje reduktimi të konsumit të gazit prej 15% për të gjithë Evropën, fillimisht vullnetar, më pas i detyrueshëm nëse është e nevojshme dhe që mund të kufizohet në 10% për vendet me kapacitet të kufizuar ndërlidhjeje për të mbështetur pjesën tjetër, siç do të ishte në parim me Spanjën dhe Portugalinë. Teza ime është se propozimi është, jo vetëm i padrejtë, por i dëmshëm për interesat evropiane në tërësi.

Komisioni thirret në parimin e solidaritetit energjetik brenda kornizës së BE-së, me të cilin nuk mund të pajtohesha më shumë, veçanërisht kur bëhet fjalë për sigurimin e furnizimit për shtëpi, qendra shëndetësore dhe arsimore dhe furnizime të tjera thelbësore. Kundërshtimet e mia i referohen aplikacionit të propozuar.

Edhe në rastin hipotetik që kapaciteti i ndërlidhjeve ndërmjet sistemit energjetik iberik dhe atij të pjesës tjetër të Evropës do të lejonte mbështetje të pakufizuar reciproke, zbatimi i parimit të solidaritetit duhet të bëjë një shpërndarje të ekuilibruar të përpjekjeve. Deri më tani, çdo shtet anëtar ka qenë sovran në vendosjen e diversitetit të tij energjetik: hapja ose mbyllja e termocentraleve bërthamore, investimi në termocentrale ose magazinime të rigazifikimit, zhvillimi i energjive të rinovueshme, diversifikimi i origjinës dhe rrugëve të furnizimit me gaz…
Investimi në sigurinë e furnizimit është si të keshë qasje kontraktuale jashtë sigurimit.

Në Gadishullin Iberik, duke qenë në periferi të Evropës, të ndërlidhur dobët me sistemin energjetik kontinental dhe duke mos dashur të jemi tepër të varur nga Algjeria, furnizuesi ynë kryesor dhe më i lirë i gazit, ne kemi paguar për shumë vite një kosto shtesë, një premium, duke investuar më shumë se të tjerët në infrastrukturën e energjisë elektrike dhe gazit dhe në burimet e rinovueshme, dhe duke paguar furnizues më të shtrenjtë për të siguruar furnizimin. Kjo është arsyeja pse sistemi ynë energjetik është më i fortë dhe më elastik.

Duke kapërcyer hendekun, nëse një ndërtesë digjet, solidariteti na shtyn të gjithëve të mbështesim zgjidhjet në mënyrë që askush të mos mbetet në rrugë dhe të gjithë të rikuperojnë jetën e tyre sa më shumë, por jo domosdoshmërisht për të ndarë kompensimin me ata që nuk kanë kontraktuar sigurimin. Kjo nuk ka të bëjë vetëm me solidaritetin, por edhe me drejtësinë dhe rrezikun moral.

Por ajo që është edhe më e diskutueshme është ta quash solidaritetin një reduktim të detyrueshëm të konsumit, me një ndikim potencial shumë të rëndësishëm social dhe ekonomik, kur nga ky kursim vështirë se mund të përfitojnë anëtarët, sepse nuk ka mjaftueshëm ndërlidhje. Do të ishin shkurtime të furnizimit nga simpatia, jo nga solidariteti. Diçka si të mbash një dietë për të shoqëruar dikë që është i detyruar ta bëjë atë.

Le të supozojmë për një moment se, kur kjo krizë e mallkuar ka kaluar, për shkak të rrethanave të jashtëzakonshme të njëkohshme: disponueshmëria e ulët e parkut bërthamor, pak ujë në rezervuarë për shkak të thatësirës së zgjatur, situatë anticiklonike me pak erë, ndërprerje të furnizimit me gaz nga Algjeria. dhe kërkesa e lartë për shkak të valës së ftohtë, shkurtimet e furnizimit do të duhej të aplikoheshin në Spanjë dhe Portugali, sepse kapaciteti për të importuar energji elektrike dhe gaz nëpërmjet ndërlidhjeve nuk ishte i mjaftueshëm për të mbuluar çekuilibrin tonë. A do të kishte kuptim të ndërpritet furnizimi për të gjithë konsumatorët europianë me një përqindje të ngjashme me tonën, edhe nëse nuk do të zgjidhte asgjë, por vetëm nga ndjesia e simpatisë, që disa e quajnë solidaritet?

Por unë shkoj edhe më tej. Komisioni vë në dukje, shumë rastësisht, një ide shumë të rëndësishme: ka kuptim që të zhvendoset përkohësisht një aktivitet më i madh nga konsumatorët e mëdhenj industrialë të energjisë elektrike dhe gazit në vendet me rrezik të ulët të ndërprerjes së furnizimit, kur ka kapacitet të papunë prodhimi në ato vende. E kam fjalën, për shembull, për metalurgjinë bazë, çelikun, kiminë, plehrat dhe të tjera. Por Ekzekutivi i Komunitetit nuk nxjerr përfundimin logjik, i cili është të mos aplikojë reduktime të detyrueshme për ata sektorë në vendet me rrezik të ulët të furnizimit, dhe në këtë mënyrë të sigurojë këto produkte bazë në zinxhirët e prodhimit evropian. Është në interesin e BE-së në tërësi që Spanja dhe Portugalia, duke qenë se nuk mund të eksportojnë më shumë gaz dhe energji elektrike në pjesën tjetër të Evropës për shkak të mungesës së ndërlidhjeve, të eksportojnë produkte bazë më intensive me energji.

Shkurtimisht, propozimi i Komisionit është i nevojshëm për t’u përgatitur për dimrin e ardhshëm. Shumica e sugjerimeve në lidhje me kursimet, efiçencën dhe ndryshimin e transportuesve të energjisë për të përballuar krizën e furnizimit me gaz janë të sakta. Por përqindjet e inkorporuara të reduktimit të konsumit janë në mënyrë të pajustifikueshme të dëmshme për Spanjën dhe Portugalinë, të cilat kanë infrastrukturë të mjaftueshme për të siguruar furnizimin e tyre dhe në të njëjtën kohë i japin të gjithë solidaritetin pjesës tjetër të BE-së që lejojnë ndërlidhjet e energjisë elektrike dhe gazit, dhe ato janë gjithashtu për interesat industriale, ekonomike dhe të sigurisë të të gjithë BE-së. [Përktheu: ISHGJ]

___________________

* Luis Atienza Serna ka qenë president i Red Eléctrica de España dhe anëtar i Komisionit të Ekspertëve për Tranzicionin e Energjisë