Ku çalon “marrëveshja” Kurti-Vuçiç në Ohër?

Ku çalon “marrëveshja” Kurti-Vuçiç në Ohër?

Sipas ligjit ndërkombëtar, marrëveshjet e nënshkruara detyrojnë një shtet. Të panënshkruarat jo. Serbia mund të largohet nga të gjitha marrëveshjet me Kosovën, pasi ato janë të panënshkruara. Në fakt, nuk ka zbatuar shumë. As Kosova. Nënshkrimet do të bënin një ndryshim të madh. Prandaj Vuçiç reziston.

Nga Dr Daniell Server

Sipas përfaqësuesit të Lartë të BE-së, Borrell, takimi i së shtunës mes presidentit serb, Vuçiç dhe kryeministrit të Kosovës, Kurti ishte një sukses. Ajo u mbyll me një “aneks zbatues” të Marrëveshjes për Rrugën e Normalizimit të Marrëdhënieve. Kjo ka dy probleme makro:

1. Ai fokusohet në proces, jo në substancë.

2. Serbia refuzoi sërish të nënshkruajë.

Thelbi i procesit

Risia kryesore procedurale është inkorporimi i detyrimeve për të dyja marrëveshjet në detyrimet e anëtarësimit të të dy vendeve në BE. Marrëveshja e re parashikon gjithashtu një grup monitorimi të kryesuar nga BE. Këto dispozita kanë qenë të nënkuptuara gjatë gjithë kohës. Më shumë e obligojnë BE-në sesa Serbinë dhe Kosovën. Për më tepër, detyrimi nuk shtrihet në njohjen e sovranitetit dhe integritetit territorial të Kosovës, pasi marrëveshja e normalizimit nuk ka këtë si pikë referimi.

Aneksi i zbatimit gjithashtu e detyron Prishtinën që të fillojë negociatat “menjëherë” për vetë-menaxhimin e komunitetit serb në Kosovë. Ky riformulim i marrëveshjes së vitit 2013 për krijimin e Asociacionit të Komunave me shumicë serbe ka dy veçori të dukshme:

Së pari: shmang formën specifike institucionale të origjinalit. Kjo në sytë e Prishtinës përfaqësonte një kërcënim potencial për sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës.

Së dyti: i referohet “komunitetit serb”. Kjo sugjeron se nuk vlen për komunat ekzistuese, por vetëm për ato brenda Kosovës që e konsiderojnë veten qytetarë serbë.

E para është qartë në avantazhin e Kosovës. E dyta është për Serbinë, pasi eliminon detyrimet ndaj shumicës së joserbëve.

Marrëveshja e re shton disa gjëra të mira procedurale. Detyrimet e marrëveshjes origjinale duhet të zbatohen pavarësisht nga ajo që bën tjetri dhe nga radha në të cilën ato përmenden. Asnjë nuk duhet të bllokohet. Gjithçka është e mirë.

Asnjë nënshkrim

Edhe një herë presidenti Vuçiç refuzoi të nënshkruajë marrëveshjen. Motivet e Vuçiçit janë të qarta. Ai i frikësohet reagimit të brendshëm në Serbi, ku mbretërojnë pasionet etnike nacionaliste dhe urrejtja ndaj shqiptarëve. Ai dëshiron të shmangë çdo barazi formale me dikë që do të insistojë të identifikohet si Kryeministër i Republikës (e pavarur dhe sovrane) të Kosovës (ose ndoshta edhe Kosova, preferenca shqiptare).

Zyrtarët e BE-së dhe SHBA-së do të donin që të besonin se kjo nuk ka rëndësi. Por kjo ka. Sipas ligjit ndërkombëtar, marrëveshjet e nënshkruara detyrojnë një shtet. Të panënshkruarat jo. Serbia mund të largohet nga të gjitha marrëveshjet me Kosovën, pasi ato janë të panënshkruara. Në fakt, nuk ka zbatuar shumë. As Kosova. Nënshkrimet do të bënin një ndryshim të madh. Prandaj Vuçiç reziston.

Amerikanët dhe evropianët i kanë bërë shumë presion Kurtit që ta obligojë Kosovën. Ata i kanë mbajtur raportet të mira, por edhe e kanë kritikuar publikisht. Ky është tregues. Ai është i gatshëm të nënshkruajë.

Brukseli dhe Uashingtoni kanë marrë një qasje të ndryshme ndaj Vuçiç. Gjithashtu tregues është se e kanë shpërblyer paraprakisht. Askush nuk kritikon devijimin e Serbisë drejt autokracisë apo korrupsionit të saj. Të dy mirëpresin Vuçiçin dhe miqtë e tij për vizita dhe ofrojnë ndihmë të bollshme, duke përfshirë më shumë se 1 miliard euro kohët e fundit, për rindërtimin e një hekurudhe. Kjo zbutje i jep atij hapësirën diplomatike që i nevojitet për refuzimin e nënshkrimit. Edhe konferenca e donatorëve e premtuar në marrëveshjen më të fundit është me interes margjinal, pasi Serbia ka shumicën e asaj që dëshiron tashmë.

Çfarë mungon?

Ne gjithmonë duhet të pyesim “çfarë mungon?” Kjo është shpesh më e rëndësishme në vlerësimin e një manovre diplomatike sesa ajo që është e dukshme. Këtu janë disa elementë që mungojnë:

1. Nuk ka reciprocitet. Serbia merr “vetëqeverisjen” e saj për qytetarët e saj në Kosovë, por shqiptarët që jetojnë në Serbinë jugore nuk kanë asgjë të krahasueshme.

2. Ndërhyrja e Serbisë tek serbët që marrin pjesë në institucionet e Kosovës nuk përmendet. Këtu përfshihen qeveritë komunale si dhe institucionet e Prishtinës, përfshirë Forcën e Sigurisë së Kosovës.

3. Nuk ka afate për të arritur qëllimet e përcaktuara. Marrëveshja e zbatimit është po aq e mirë sa orari i saj.

4. Ndërsa një nënshkrim në këtë marrëveshje mund të jetë njohje virtuale, kjo mundësi nuk përmendet, qoftë edhe si një qëllim i largët. As nuk ka ndonjë shenjë njohjeje nga 5 mosnjohësit e BE-së.

Një marrëveshje e fokusuar në proces pa nënshkrime u lë shumë vend negociatave të ardhshme. Ky është më shumë tym dhe pasqyrë sesa substancë. Ka më shumë gjasa të gjenerojë konfuzion të mëtejshëm sesa paqe. [Pamfleti]