Logjika e strategjisë dhe e luftës amerikane

Logjika e strategjisë dhe e luftës amerikane

Nga Dr George Friedman -18 Prill 2023

Javët e fundit jam fokusuar në evolucionin social dhe ekonomik të Shteteve të Bashkuara. Natyrisht, ne gjithashtu duhet të diskutojmë politikën strategjike të SHBA. Politika e brendshme priret të jetë më dinamike sesa politika strategjike, e cila rrjedh nga gjëra më këmbëngulëse si imperativët. Shtetet e Bashkuara janë të sigurta nga një sulm në tokë. As Kanadaja dhe as Meksika nuk kanë aftësinë për të zhvilluar apo interesuar për të zhvilluar një luftë tokësore kundër Shteteve të Bashkuara. Prandaj, kërcënimi themelor për sigurinë kombëtare amerikane duhet të vijë nga deti. Megjithatë, strategjia amerikane ka brenda saj një logjikë. I mungon logjika ciklike e politikës së brendshme, por është formësuar nga nevojat e imponuara nga vendi dhe armiqtë.

Hyrja e Amerikës në Luftën e Parë Botërore u shkaktua nga një sulm gjerman ndaj anijeve amerikane. Në Luftën e Dytë Botërore, motivi kryesor i Uashingtonit ishte i njëjtë. Nëse Gjermania ndërpret linjat e furnizimit midis SHBA dhe Britanisë, ajo mund të izolojë Britaninë dhe ta sulmojë atë sipas dëshirës. Duke siguruar Atlantikun dhe një bazë operacionesh në Britani, Gjermania mund të kërcënojë Bregun Lindor. Në Paqësor, sulmi japonez në Pearl Harbor, nëse do të luftohej me arsye, mund të kishte siguruar rrugë detare nga Hawaii në Bregun Perëndimor dhe ndoshta do t’i mundësonte Japonisë të impononte vullnetin e saj atje. Edhe Lufta e Ftohtë ishte kryesisht detare. Gjermania ishte me të vërtetë linja e kontaktit me Bashkimin Sovjetik, por linjat jetike të furnizimit shkonin nga SHBA-ja në Evropë dhe NATO mund të gjymtohej duke i ndërprerë ato furnizime. Për këtë qëllim, rusët vendosën nëndetëse dhe sisteme supersonike kundër anijeve.

Gjermanët (dy herë), sovjetikët dhe japonezët secili e panë mbrojtjen e kombeve të tyre si të rrënjosura në luftën detare kundër Shteteve të Bashkuara. Dështimi gjerman lejoi të zhvillohej Dita D, dështimi sovjetik e bëri të pamundur një ofensivë tokësore sovjetike në Evropë dhe dështimi japonez çoi tek rasti i Hiroshimës dhe pushtimin e Japonisë nga SHBA. Në secilin rast, aftësia e SHBA-së për të ruajtur linjat e furnizimit dhe për të bllokuar sulmet e armikut ishte çelësi për mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara dhe ekonomisë së saj, dhe në secilin rast, strategjia amerikane u ndërtua mbi parandalimin. Në rast se siguria e SHBA-së nuk ishte plotësisht në rrezik në det, Uashingtoni krijoi barriera për të bllokuar fuqitë e armikut nga lëvizja e aseteve drejt porteve të Atlantikut ose të Paqësorit. U kuptua se kërcënimi i menjëhershëm mund të ishte i parëndësishëm në krahasim me kërcënimin afatgjatë. Prandaj, ishte thelbësore të angazhohej Gjermania sa më shpejt që të ishte e mundur – për të frenuar kërcënimin afatgjatë, ndërkohë që ai ende përfshinte luftimin e forcave tokësore dhe përpara se kërcënimi detar të materializohej plotësisht. Kjo ishte gjithashtu kritike në Paqësor kundër Japonisë. Duhet të theksohet se në Vietnam, ku SHBA-të nuk kishin strategji tokë-det, gjërat përfunduan keq.

Në Ukrainë, ekziston një element i kësaj strategjie. Rusia, nëse do të mundte Ukrainën, do të ishte në kufirin e NATO-s dhe mund të sulmonte drejt perëndimit. SHBA-të po praktikojnë një strategji parandalimi me një kosto relativisht të ulët për sa i përket viktimave të SHBA-së për të parandaluar lëvizjen shumë të pamundur të Rusisë në brigjet e Atlantikut. Veprimi detar përdoret për të larguar forcat tokësore. Kjo ishte strategjia e përdorur kundër Bashkimit Sovjetik në Luftën e Ftohtë, dhe tani po përdoret kundër forcave ruse në Ukrainë. Në këtë përdorim të fuqisë detare, ekziston një qasje indirekte e rëndësishme e krijuar për të imponuar një element rreziku mbi forcat tokësore thellë në territorin e tyre. Është një strategji normalisht shumë delikate për t’u parë lehtësisht.

Prandaj, strategjia detare e SHBA-së në Ukrainë është krijuar kryesisht për të bllokuar rrugët ujore që mund të lehtësojnë lëvizjen ruse – domethënë Detin e Zi dhe Detin Baltik. Nuk është thelbi i strategjisë më të gjerë të SHBA-së.

Për Francën dhe për shumë shtete të tjera të BE-së, Kina nuk është ende ajo lakmia ekonomike dhe ushtarake që është bërë në SHBA. Kina perceptohet sigurisht si një kërcënim dhe një konkurrent gjeostrategjik, por me mbështetjen për Tajvanin nuk ia vlen ende të rrezikohet fara e një marrëdhënieje të frytshme ekonomike. Në një mënyrë të ngjashme siç ka zbuluar konflikti në Ukrainë, janë padyshim shtetet më të vogla të vijës së frontit të Evropës si Lituania që kanë më shumë gjasa të gjejnë kauzë të përbashkët me Tajvanin në mbështetjen e luftës së tij kundër tendencave agresive dhe irredentiste të fqinjit të saj shumë më të madh. Për Francën dhe Gjermaninë, marrëdhënia me Kinën ka të bëjë kryesisht me ekonominë, ndërsa për Lituaninë, ka të bëjë me sigurinë dhe parimet e rendit ndërkombëtar mbi dëshirën për të ndjekur mundësitë ekonomike me çdo kusht. Kështu, autonomia strategjike kërkon kombinimin e suksesshëm të fuqisë dhe parimeve, diçka nga e cila Franca dhe Gjermania janë më të njollosura për shkak të shumë viteve të takimit apo edhe të qetësimit të Rusisë pa peshuar kostot e plota të sigurisë për fqinjët e tyre në Evropë. Paradoksi është se lufta për autonomi strategjike nuk qëndron me vendet anëtare më të vjetra dhe më të fuqishme të BE-së si Franca, por me shtetet e saj më të reja dhe më të cenueshme anëtare si vendet baltike, ku historia është një busull gjithnjë e pranishme për krizat aktuale.

Duke rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes dhe duke propozuar skemën e përbashkët të prokurimit të municioneve të Agjencisë Evropiane të Mbrojtjes, shtetet baltike po ndërmarrin hapa të prekshëm drejt autonomisë strategjike duke forcuar njëkohësisht lidhjet e tyre me SHBA-në dhe aleatët e tjerë të NATO-s. Shtetet si Polonia, Çekia dhe vendet baltike besojnë se prania amerikane në Evropë është thelbësore dhe nuk duhet të zëvendësojë nevojën që ata të rrisin edhe shpenzimet e tyre të mbrojtjes, në mënyrë që të mund të jenë partnerë më efektivë në aleancën transatlantike. Ky është dualiteti ideal i autonomisë strategjike, duke bashkuar burimet ushtarake të pavarura nga Uashingtoni, por duke u bashkuar me Uashingtonin për t’i bërë ballë agresionit rus dhe kinez.

Duke u marrë me Kinën dhe duke punuar për ta bërë BE-në një ‘superfuqi të tretë’, Macron e sheh Evropën si një traditë të trashëguar në formësimin e rendit global dhe ushtrimin e ndikimit sipas kushteve të veta. Macron nuk dëshiron që BE të bëhet peng në konkurrencën e fuqive të mëdha midis SHBA-së dhe Kinës, dhe ky është një pozicion i admirueshëm dhe plotësisht i justifikueshëm për një bllok ekonomik të përmasave të tij. Megjithatë, lufta në Ukrainë ka zbuluar një shkallë dobësie morale në vendet më të mëdha anëtare të bllokut si Franca, e cila qëndron në kontrast me sigurinë strategjike të pranishme në shtetet më të vogla anëtare si Estonia dhe Lituania. Që Franca të udhëheqë efektivisht në autonominë strategjike, e gjithë Evropa duhet të lejohet të marrë pjesë, pa pasur vend për margjinalizimin e shteteve të vijës së parë të BE-së. Autonomia strategjike do të thotë gjithashtu të pranosh se Franca, pavarësisht historisë së saj të gjatë, nuk flet për të gjithë BE-në, diçka që shpesh theksojnë shtetet baltike dhe Polonia. Madhështia nuk është zëvendësues për largpamësinë dhe vetëm duke përdorur një gamë të gjerë të kujtimeve historike të Evropës, prandaj autonomia strategjike mund t’ju shërbejë si parimeve të BE-së, ashtu edhe shtytjes së saj për pushtet si një aktor i frikshëm gjeopolitik. [https://geopoliticalfutures.com/; përkthyes: ISHGJ]