Macron, Kina dhe e ardhmja e autonomisë strategjike të BE-së

Spread the love

Macron, Kina dhe e ardhmja e autonomisë strategjike të BE-së

Nga Dr Alexander Brotman [Geopolitical Monitor; 13 prill 2023]

Presidenti francez Emmanuel Macron së fundmi përfundoi një vizitë shtetërore në Kinë së bashku me Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen për të diskutuar marrëdhëniet BE-Kinë dhe rolin e Kinës në luftën në Ukrainë. Udhëtimi ofroi njohuri të dukshme se si Macron e sheh BE-në si një aktor gjeopolitik në një epokë të rinovuar të konkurrencës së fuqive të mëdha midis Uashingtonit dhe Pekinit. Veçanërisht, udhëtimi i tij erdhi gjithashtu pasi presidentia tajvaneze Tsai Ing-Wen udhëtoi në Amerikën Qendrore dhe Kaliforni për t’u takuar me kryetarin e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA, Kevin McCarthy dhe një delegacion dypartiak të Kongresit. Pasi Macron u largua nga Kina, filluan tre ditë stërvitje ushtarake me zjarr të vërtetë, duke sinjalizuar tensionet në rritje në ngushticën e Tajvanit, të cilat do të rriten vetëm në vitet në vijim.

Ndërsa von der Leyen kohët e fundit ka bërë komente më bindëse ndaj Kinës, Macron ka qenë i etur për të dhënë një ton më pajtues. Në një intervistë me Politico Europe, Macron avancoi besimin e tij të kahershëm në autonominë strategjike dhe foli për nevojën që Evropa të mos jetë ‘pasues i Amerikës’, duke ecur verbërisht në kriza që nuk I kanë bërë vetë. Për Macron, kjo përfshin Tajvanin, një çështje që ai beson se nuk është në interesat thelbësore të sigurisë së Evropës dhe që ka rënë viktimë e një axhende armiqësore të SHBA-së ndaj Kinës, e cila vetëm rrit rrezikun e llogaritjes së gabuar dhe reagimit të tepruar. Në përgjigje të vërejtjeve të Macron-it, republikanët kryesorë të Dhomës së Përfaqësuesve kritikuan ‘tradhtinë’ e Macron-it ndaj Tajvanit, me Republikanin Mike Gallagher, kryetar i Komisionit të Përzgjedhur të Dhomës për Kinën, duke shkuar aq larg sa i quajti komentet e tij ‘të turpshme, të turpshme dhe shumë naive gjeopolitikisht. Uashingtoni dhe Parisi janë përplasur për çështje të ndjeshme gjeopolitike më parë, më së shumti në lidhje me pushtimin e Irakut në vitin 2003. Nga këndvështrimi i Uashingtonit, autonomia strategjike dobëson më tej, në vend që të forcojë vendosmërinë e BE-së kur bëhet fjalë për trajtimin e Kinës, duke shkaktuar tendosje të panevojshme në aleancën perëndimore.

Franca ka kërkuar gjithmonë një shkallë pavarësie nga Uashingtoni dhe strukturat e pushtetit si NATO-ja, të cilat ajo i konsideron të ndikuara në mënyrë të padrejtë nga amerikanët në krahasim me interesat strategjike evropiane. Megjithatë, ka një distancë të gjatë midis përqafimit të autonomisë strategjike dhe ndërtimit të BE-së në një ‘superfuqi të tretë’ sipas fjalëve të Macron. Franca ka pak fuqi për të projektuar gjë në Indo-Paqësor dhe Uashingtoni po ndërton dhe rrit me shpejtësi partneritetet e tij me shtete si Filipinet, duke pritur së fundmi stërvitjet më të mëdha të

përbashkëta ushtarake me Manilën. Uashingtoni mbetet ndërmjetësi i fuqisë, por Franca është larg nga një prishëse e ambicieve të saj në rajon. Po kështu, Parisi nuk është ‘i përkushtuar të braktisë kombet demokratike në favor të një regjimi brutal komunist’ siç sugjeroi Republikani Chris Smith, kryetar i Komisionit Ekzekutiv të Kongresit për Kinën. Është e rëndësishme që Uashingtoni dhe Parisi të ruajnë lidhjet e tyre të ngushta politike dhe të sigurisë, dhe politikanët amerikanë duhet të jenë me fat që Macron është në pushtet dhe jo një nga rivalët e tij në të majtën apo të djathtën ekstreme, i cili do të ishte edhe më armiqësor ndaj SHBA-ve dhe NATO-s.

Për Francën dhe për shumë shtete të tjera të BE-së, Kina nuk është ende ajo lakmia ekonomike dhe ushtarake që është bërë në SHBA. Kina perceptohet sigurisht si një kërcënim dhe një konkurrent gjeostrategjik, por mbështetja për Tajvanin nuk ia vlen ende të rrezikohet fara e një marrëdhënieje të frytshme ekonomike. Në një mënyrë të ngjashme siç ka zbuluar konflikti në Ukrainë, janë padyshim shtetet më të vogla të vijës së frontit të Evropës si Lituania që kanë më shumë gjasa të gjejnë kauzë të përbashkët me Tajvanin në mbështetjen e luftës së tij kundër tendencave agresive dhe irredentiste të fqinjit të saj shumë më të madh. Për Francën dhe Gjermaninë, marrëdhënia me Kinën ka të bëjë kryesisht me ekonominë, ndërsa për Lituaninë, ka të bëjë me sigurinë dhe parimet e rendit ndërkombëtar mbi dëshirën për të ndjekur mundësitë ekonomike me çdo kusht. Kështu, autonomia strategjike kërkon kombinimin e suksesshëm të fuqisë dhe parimeve, diçka nga e cila Franca dhe Gjermania janë më të njollosura për shkak të shumë viteve të koketimit apo edhe të qetësimit të Rusisë pa peshuar kostot e plota të sigurisë për fqinjët e tyre në Evropë. Paradoksi është se lufta për autonomi strategjike nuk qëndron me vendet anëtare më të vjetra dhe më të fuqishme të BE-së si Franca, por me shtetet e saj më të reja dhe më të cenueshme anëtare si vendet baltike, ku historia është një busull gjithnjë e pranishme për krizat aktuale.

Duke rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes dhe duke propozuar skemën e përbashkët të prokurimit të municioneve të Agjencisë Evropiane të Mbrojtjes, shtetet baltike po ndërmarrin hapa të prekshëm drejt autonomisë strategjike duke forcuar njëkohësisht lidhjet e tyre me SHBA-në dhe aleatët e tjerë të NATO-s. Shtetet si Polonia, Çekia dhe vendet baltike besojnë se prania amerikane në Evropë është thelbësore dhe nuk duhet të zëvendësojë nevojën që ata të rrisin edhe shpenzimet e tyre të mbrojtjes, në mënyrë që të mund të jenë partnerë më efektivë në aleancën transatlantike. Ky është dualiteti ideal i autonomisë strategjike, duke bashkuar burimet ushtarake të pavarura nga Uashingtoni, por duke u bashkuar me Uashingtonin për t’i bërë ballë agresionit rus dhe kinez.

Duke u marrë me Kinën dhe duke punuar për ta bërë BE-në një ‘superfuqi të tretë’, Macron e sheh Evropën si një traditë të trashëguar në formësimin e rendit global dhe ushtrimin e ndikimit sipas kushteve të veta. Macron nuk dëshiron që BE të bëhet peng në konkurrencën e fuqive të mëdha

midis SHBA-së dhe Kinës, dhe ky është një pozicion i admirueshëm dhe plotësisht i justifikueshëm për një bllok ekonomik të përmasave të tij. Megjithatë, lufta në Ukrainë ka zbuluar një shkallë dobësie morale në vendet më të mëdha anëtare të bllokut si Franca, e cila qëndron në kontrast me sigurinë strategjike të pranishme në shtetet më të vogla anëtare si Estonia dhe Lituania. Që Franca të udhëheqë efektivisht në autonominë strategjike, e gjithë Evropa duhet të lejohet të marrë pjesë, pa pasur në mendje margjinalizimin e shteteve të vijës së parë të BE-së. Autonomia strategjike do të thotë gjithashtu të pranosh se Franca, pavarësisht historisë së saj të gjatë, nuk flet për të gjithë BE-në, diçka që shpesh theksojnë shtetet baltike dhe Polonia. Madhështia nuk është zëvendësues për largpamësinë dhe vetëm duke përdorur një gamë të gjerë të kujtimeve historike të Evropës, autonomia strategjike mund t’u shërbejë si parimeve të BE-së, ashtu edhe shtytjes së saj për pushtet si një aktor i frikshëm gjeopolitik. [Përktheu: ISHGJ]


Spread the love


Leave a Reply