Mos lejoni që targat të fillojnë një luftë të re

Putini i madh i dha urdhër Putinit të vogël. Dhe udhëzimet ishin për të provokuar atë që mund të shndërrohej në një krizë të dytë të Ukrainës në Evropë, por ësaj radhe në Kosovë. Kush e tha këtë? Lexo.

Analizë nga Andreas Kluth | Bloomberg

Një konflikt i rinovuar në Kosovë do të ishte më i vogël në përmasa se lufta në Ukrainë dhe do t’i mungonte fantazma e armëve bërthamore. Por do të ndodhte më afër zemrës gjeografike të Bashkimit Evropian – në Ballkan, jo shumë larg vendit që dikur ndezi Luftën e Parë Botërore – dhe do të hidhte dyshime mbi vlerat, vendosmërinë dhe besueshmërinë e bllokut.

Ndani me The Post: Cila është një mënyrë se si e keni ndjerë ndikimin e inflacionit?

Prandaj, “Putini i madh” – domethënë presidenti rus Vladimir Putin – do të ishte i kënaqur. “Putini i vogël”, në këtë kuadër, është presidenti serb Aleksandar Vuçiq, i cili mund të ndezë një konflikt të ri në Kosovë. (Nëse parametri do të ishte madhësia fizike, sigurisht, mbiemrat do të duhej të ndërroheshin: Vuçiçi ngrihet mbi Putinin.)

Rreshtimi gjeopolitik do të ishte pothuajse i njëjtë në të dyja përballjet. BE-ja dhe NATO-ja me sa duket do të mbështesin njërën palë (Kosovën), Rusia dhe Kina tjetrën (Serbinë).

Ka paralele tjera. Putini dhe Vuçiçi të dy udhëheqin kombet ortodokse sllave që dolën nga shtetet federale komuniste – Bashkimi Sovjetik dhe Jugosllavia – që u shkërmoçën pas Luftës së Ftohtë. Rusët dhe serbët, për më tepër, e konsiderojnë njëri-tjetrin të afërm etnik dhe fetar. Të dy kombet ushqejnë komplekset e viktimizimit, si dhe të epërsisë, dhe ankesat ndaj vendeve fqinje që duan të jenë të pavarur, por janë shtëpia e shumë rusëve ose serbëve etnikë. Në emër të mbrojtjes së të afërmve, Rusia dhe Serbia, në mënyra të ndryshme, janë sjellë si irredentistë agresivë.

Në vitet 1990, Serbia, nën ish-udhëheqësin e saj Slobodan Millosheviç, mbështeti serbët etnikë në Bosnjë duke luftuar kundër boshnjakëve (kryesisht myslimanë), pastaj terrorizoi shqiptarët etnikë në Kosovë, një provincë serbe në atë kohë. Millosheviqi u gjykua më vonë para një gjykate penale të Kombeve të Bashkuara me akuzat për gjenocid dhe krime kundër njerëzimit – por u gjet i vdekur në qelinë e tij të burgut përpara vendimit. Putini hyri në lojë menjëherë pas: sulmoi Gjeorgjinë në 2008, dhe Ukrainën në 2014 dhe përsëri këtë vit me forcë të plotë.

Serbët dhe rusët pajtohen gjithashtu në përkufizimin e tyre psikologjik të armikut. Në vitin 1999, NATO bombardoi Serbinë në një përpjekje për të ndaluar spastrimin etnik të shumicës shqiptare në Kosovë — NATO mban një forcë paqeruajtëse në Kosovë edhe sot e kësaj dite. Si rezultat, serbët nuk e shohin me mirësi aleancën transatlantike. Ashtu si rusët, ata priren të mos i besojnë të gjithë Perëndimit si parazgjedhje – dy të tretat e serbëve, për shembull, fajësojnë NATO-n për luftën në Ukrainë, vetëm 10% drejtojnë gishtin nga Rusia.

Putini, nga ana e tij, e konsideron NATO-n si Perandorinë e së Keqes dhe si pak më shumë se një front për armikun e tij të fundit, SHBA-në. Për të justifikuar paranojën e tij në lidhje me cenimin e Perëndimit – dhe rrjedhimisht agresionin e tij – ai padyshim sjell bombardimin e Serbisë nga NATO-ja në përçarjet e tij.

Duke filluar nga mesi i viteve 2000, dhe për hidhërimin e Rusisë dhe Serbisë, si Ukraina ashtu edhe Kosova ndërmorën hapa drejt lirisë dhe BE-së. Ukraina pati Revolucionin e saj Portokalli në

2004-05 dhe të ashtuquajturën kryengritje Euromaidan në 2013-14. Megjithatë, Putini mohon se ajo nuk është gjë tjetër veçse një pjesë e Rusisë. Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia në vitin 2008. Por Serbia nuk e njeh Kosovën dhe — e mbështetur nga Rusia dhe Kina — bllokon pranimin e Kosovës në OKB dhe organe të tjera ndërkombëtare.

Megjithatë, ka një ndryshim të madh midis dy konflikteve. Ukraina dëshiron të bashkohet me BE-në (dhe së fundmi u bë kandidate), ndërsa Rusia e Putinit dëshiron “të shkatërrojë” bllokun, siç e ka thënë ish-kancelarja gjermane Angela Merkel. Nga ana tjetër, Serbia dhe Kosova duan të bëhen anëtarë të BE-së, së bashku me vendet e tjera të ish-Jugosllavisë që nuk janë tashmë në bllok.

Kjo do të thotë se edhe Kosova edhe Serbia duhet të sillen vetë arsyeshëm. Ata duhet të jenë në përputhje me standardet e BE-së për sundimin e ligjit, demokracinë dhe qeverisjen e pastër. Dhe ata duhet të bëjnë përpjekje për të zgjidhur luftën e tyre. Asnjë vend me mosmarrëveshje të hapura territoriale nuk mund të anëtarësohet në BE.

Tani, megjithatë, një tjetër pikëpyetje e madhe qëndron mbi serbët, kosovarët dhe të gjithë evropianët. Dhe shkaku i menjëhershëm është jashtëzakonisht banal.

Ka të bëjë me targat, dhe kartat e identitetit. Në shenjë besnikërie, shumë serbë etnikë që jetojnë në Kosovë kanë mbajtur targa dhe letërnjoftime të dhëna nga Serbia. Tani Prishtina, kryeqyteti i Kosovës, dëshiron të prezantojë një ligj që kërkon që ata të marrin targa dhe karta të duhura kosovare.

Kaq mjaftoi për të shkaktuar protesta dhe të shtëna armësh këtë javë. Askush nuk u lëndua. Por si Beogradi ashtu edhe Moska i hodhën menjëherë bateritë e tyre të propagandës dhe u shprehën se Kosova po planifikonte të dëbonte apo edhe të vriste serbët etnikë. Një anëtar i parlamentit të Serbisë vuri në dukje se Serbia mund “të detyrohet të fillojë denazifikimin e Ballkanit”, duke i bërë jehonë halucinacioneve qesharake por të frikshme të Putinit për Ukrainën përpara pushtimit të tij.

Si Prishtina ashtu edhe Beogradi filluan menjëherë dialogun me BE-në dhe SHBA-të. Si kundërpërgjigje, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka shtyrë ligjin për targa dhe letërnjoftime deri në shtator, për t’u dhënë kohë të gjithëve për t’u qetësuar. Por armët janë në gadishmëri, metaforikisht dhe ndoshta fjalë për fjalë.

Pra, kush tha se “Putini i madh i dha urdhër Putinit të Vogël”? Ishte vetë Vuçiç – duke qenë sarkastik. Ai po përpiqej të tallej me narrativën që Kurti po e përmbysë, duke pohuar se ky konfrontim ballkanik është një ripërtëritje e luftës në Ukrainë.

Në shumë mënyra, Vuçiq duket si pjesë – ai dikur ishte zëdhënës i Millosheviçit dhe tani qeveris në stilin e njeriut të fortë populist të Viktor Orbanit të Hungarisë. Dhe nëse Vuçiç luan rolin e Putinit, kjo do ta kthente Kurtin në analog të presidentit heroik të Ukrainës, Volodymyr Zelenskiy. Kjo histori do të detyronte BE-në, SHBA-në, NATO-n dhe gjithë Perëndimin të marrin anën e Kosovës.

Është inkurajuese që Vuçiqi po e bën këtë inkuadrim. Kjo sugjeron që ai e sheh veten si diçka tjetër përveç Putinit të Vogël dhe se ai mund të dëshirojë të shmangë gjakderdhjen, ndoshta edhe të planifikojë një të ardhme të përbashkët evropiane për të dy vendet, në të cilën kufijtë e tyre nuk kanë më rëndësi dhe të gjithë njerëzit në rajon mund të jetoni në paqe, dinjitet dhe liri. Nëse është kështu, Vuçiqi dhe Kurti le ta dëshmojnë vullnetin e tyre të mirë tani. Është shumë rrezik për të filluar një luftë tjetër – për targat, apo ndonjë gjë tjetër.