Nuk ka fund të shpejtë

Spread the love

Nuk ka fund të shpejtë

Pse duhet të përgatitemi për një luftë të gjatë midis Rusisë dhe Ukrainës.

Dr Nickolay Kapitonenko*

Kur udhëheqja ruse llogariti në një “operacion special” të shpejtë kur planifikonte pushtimin e Ukrainës, ata llogaritën gabim. Luftërat moderne janë përgjithësisht të zgjatura. Shkatërrimi i një shteti është një ndërmarrje e vështirë në shekullin e 21-të, dhe në konflikte asimetrike edhe palët më të dobëta kanë një shans të mirë që të paktën të luftojnë për një barazim. Megjithatë, gjithashtu nuk ka shumë gjasa që Ukraina të ketë një fitore të shpejtë – veçanërisht kur mendoni se edhe nëse lufta do të përfundonte vetëm atëherë kur do të rivendoseshin kufijtë e njohur ndërkombëtarisht të Ukrainës, kjo nuk do të nënkuptonte automatikisht fundin e luftës. Që nga fillimi i sulmit në shkallë të gjerë, konflikti është bërë gjithnjë e më i ndërlikuar dhe konfuz. Ndërkohë, nuk bëhet fjalë më vetëm për dallimet mes Rusisë dhe Ukrainës, por edhe për perspektivat e fuqive të mëdha dhe rendin e ardhshëm botëror. Nuk do të ishte hera e parë që një njeri i fortë humbi një luftë kundër një njeriu më të dobët, por kur i dobëti fiton në një konflikt asimetrik, shpesh nuk vjen në formën e një fundi të shpejtë të lumtur.jepnin

Ka disa arsye pse lufta aktuale ka vazhduar për kaq gjatë dhe ndoshta do të zvarritet edhe më gjatë. Së pari, nuk ka vend për kompromis në konflikt. Secila palë është e bindur se vazhdimi i luftës është një opsion më i mirë se negociatat. Në teori, konfliktet e këtij lloji konsiderohen “të papjekura”: në perceptimin e tyre subjektiv, palët në konflikt besojnë se vazhdimi i luftës do t’u kushtojë atyre akoma më pak se çdo zgjidhje kompromisi e çdo lloji. Të dyja palët besojnë se mundësitë për fitore vendimtare në fushën e betejës nuk janë ezauruar ende. Shumë faktorë luajnë një rol në këtë: palët në konflikt ushqejnë mosbesim të thellë ndaj njëri-tjetrit, kanë pasur përvoja të hidhura të mëparshme, supozojnë skenarin absolut të rastit më të keq dhe plotësojnë çdo boshllëk në informacion me spekulimet më pesimiste. Rezultati: edhe në një luftë në të cilën teorikisht do të ishte i mundur afrimi i pozicioneve nëse të dyja palët paguajnë një çmim të lartë, nuk ka vend për kompromis. Megjithatë, këto të fundit janë parakushti bazë për çdo zgjidhje konflikti. Konflikti është aq “i papjekur” saqë as përpjekjet e ndërmjetësve nuk kanë kuptim.

Së dyti, në rrjedhën e luftës, palët në konflikt kanë rritur masivisht çmimin politik për çdo lëshim të mundshëm. Rusia madje ndryshoi kushtetutën e saj për të aneksuar katër territore pjesërisht të okupuara ukrainase. Qeveria ukrainase ka rritur aksionet e saj gjatë luftës dhe ka arritur të konsiderojë çdo rezultat që nuk siguron që ajo të rifitojë kontrollin e të gjithë territorit ukrainas, të mbajë përgjegjës zyrtarët rusë dhe të kompensojë Rusinë si të papranueshëm. Përveç kësaj, si në Ukrainë ashtu edhe në Rusi, kriteret për fitoren janë disi të përhapura dhe mund të ndryshojnë lehtësisht sapo lufta të shkaktojë rritje të emocioneve dhe rritje të radikalizimit. Për shumë njerëz në Ukrainë, fitorja është fitore vetëm nëse Rusia ndahet dhe/ose pëson çarmatosjen bërthamore.

Fakti që çmimi politik për koncesionet ndërkohë është fryrë në një masë të tillë nuk është pa pasoja: qëndrimet e marra dikur forcohen dhe kushdo që lë të kuptohet për përpjekje kompromisi është i përjashtuar. Gradualisht, konflikti bëhet normal. Publiku i gjerë mësohet me jetën e përditshme të kohës së luftës. Ai mëson të jetojë me rrethanat e dhëna dhe shtron një sistem të ri koordinativ vlerash politike dhe morale – dhe në këtë sistem koordinativ politikanët që flasin për faktin se ka zgjidhje të pjesshme dhe se konflikti mund të kufizohet ose ngrihet dhe se kjo është e mundur edhe pa një fitore të plotë për Ukrainën, të paktën të llogarisë në fund të karrierës së tij.

Së treti, kjo luftë ka treguar se rendi botëror i politikës së sigurisë nuk është bërë përgjithmonë dhe se balanca e fuqive vlerësohet shumë ndryshe. Siç është bërë e qartë tani, Rusia e ka mbivlerësuar masivisht potencialin e saj dhe vështirë se mund të pretendojë statusin e një fuqie të madhe në botën e sotme. Por as Perëndimi nuk e ka arritur atë që donte të arrinte: me gjithë presionin diplomatik dhe politik dhe të gjitha sanksionet, ai nuk mundi as ta shmangte dhe as ta ndalonte luftën. Nëse dikush mat fuqinë e një aktori me atë se sa mirë është në gjendje t’i japë fund situatave konfliktuale në favor të tij, Rusia, BE-ja dhe SHBA-ja kanë dhënë të gjitha një pamje të dobët në këtë luftë deri më tani.

Për sa kohë është e pamundur t’i jepet fund luftës, palët e interesuara (rrethi i të cilave po zgjerohet vazhdimisht, në mënyrë që lufta midis Rusisë dhe Ukrainës të shndërrohet në një krizë të vërtetë të sigurisë globale) dhe gjithashtu popullsia ukrainase dhe ruse do të mësohen me realitetin e luftës dhe përpiquni ta trajtoj atë – domethënë të minimizojë rreziqet dhe, aty ku është e mundur, të fitoj përparësinë. Strategjia e mbështetjes së Ukrainës me dërgesa armësh dhe ndihmë financiare në vend të garancive të sigurisë apo edhe pjesëmarrjes së drejtpërdrejtë në luftë është një shembull i këtij lloji të kontrollit të situatës. Ndërsa SHBA, Kina, BE dhe vendet e tyre më të mëdha anëtare kanë vlerësime të ndryshme për nuancat e kësaj lufte dhe rrezikun që ajo paraqet për ta, qasjet dhe politikat konkurruese do të vihen në lojë. Lufta merr një dimension global që ka të bëjë me rendin e ardhshëm botëror. Luftoni për rendin e ardhshëm botëror – kjo do të thotë: Lufta jo vetëm zbulon ekuilibrin aktual të fuqisë dhe e zhvendos atë, por vendos edhe për “rregullat e lojës” të së ardhmes. Mund të ndodhë që lufta midis Rusisë dhe Ukrainës do të provojë të jetë një hallkë në një zinxhir konfliktesh që do të sjellë ndryshimin e fuqisë globale të nisur nga dobësimi i udhëheqjes amerikane dhe ngritja e Kinës. Ky zhvillim ka qenë një problem për një kohë të gjatë, por vetëm në vitet e fundit Kina është kapur me Shtetet e Bashkuara për sa i përket burimeve vendimtare të fuqisë, ka filluar të ndërtojë një rrjet global aleancash dhe ka formuluar bazën konceptuale të vetën për projektin e rendit botëror. Në këtë kuptim, lufta midis Rusisë dhe Ukrainës është tani pjesë e një konflikti shumë më të gjerë, me interesat e shumicës së shteteve kryesore në rrezik. Në të njëjtën kohë, megjithatë, kjo do të thotë se përfundimi i luftës është i mundur vetëm brenda kornizës së marrëveshjeve më themelore me të cilat këto interesa mund të balancohen. Nëse kemi të bëjmë me një ndryshim real të hegjemonisë, faza e tranzicionit do të shënohet më shumë nga destabilizimi sesa nga zgjidhja e konflikteve ekzistuese. Fati i luftës midis Rusisë dhe Ukrainës dhe rezultati i kësaj lufte mund të varet nga drejtimi në të cilin zhvillohen konfliktet e tjera ose nga rezultati i luftës për arkitekturën e ardhshme të sigurisë ndërkombëtare – dhe këto konflikte do të ndodhin në kryeqytetet më të forta të shteteve të atakuara.

E gjithë kjo hap perspektiva shumë të ndryshme dhe jep pak shpresë se lufta mund të përfundojë shpejt, se kriminelët e luftës do të ndëshkohen dhe se Ukraina do të rindërtohet me shpejtësi nën mbrojtjen e anëtarësimit në NATO ose garancive të drejtpërdrejta të sigurisë. Faza e tranzicionit, në të cilën rendi botëror rinegociohet dhe antagonizmat globale arrijnë në krye, mund të zvarritet për mjaft kohë. Në sfondin që çmimet në luftën aktuale janë kaq të larta, kontrastet dhe rivalitetet do të marrin forma të ndryshme dhe do të luftohen në fusha të ndryshme. SHBA, Kina dhe BE janë të mbërthyer në një rrjet të ndërlikuar varësish dhe rivaliteti të ndërsjella dhe janë të varura nga njëra-tjetra. Në të njëjtën kohë, ata përpiqen të menaxhojnë ndërvarësinë e tyre në atë mënyrë që të përfitojnë më shumë se të tjerët. Për ta, lufta midis Rusisë dhe Ukrainës mund të shërbejë si një udhëzues se si të masin forcat e tyre – dhe është një udhërrëfyes që do ta kishin të vështirë ta bënin pa të dhe ngurrojnë t’u dorëzohen konkurrentëve të tyre. Kjo mund të ketë efekt edhe në zgjatjen e luftës.

Nëse bota do të lëvizte me shpejtësi drejt rivendosjes së një rendi bipolar në të cilin Perëndimi dhe bota joperëndimore, Veriu Global dhe Jugu Global, autokracitë dhe demokracitë, ose thjesht dhe thjesht, SHBA dhe Kina do të përballë njëri-tjetrit, atëherë vijat ndarëse do të mpreheshin dhe komponenti gjeopolitik i rivalitetit do të ishte ai vendimtar. Me këtë zhvillim, gjasat që një version i ri i skenarit “korean” ose “gjerman” nga epoka e Luftës së Ftohtë të bëhet realitet në Ukrainë do të rriteshin. Vendimi për të ardhmen e rendit botëror është tashmë në proces, por as Ukraina dhe as Rusia nuk kanë kontroll të plotë mbi rrjedhën e luftës mes tyre.

Në këtë situatë të përgjithshme të vështirë, është thelbësore që Evropa të zhvillojë vizionin e saj për një rend sigurie dhe të përcaktojë saktë interesat e veta strategjike. Rreziku i humbjes së ndikimit të tij global nuk ka qenë kurrë kaq i mprehtë për Bashkimin Evropian. Me mësimet e nxjerra me nxitim nga pushtimi rus, BE-ja mund të jetë në gjendje të riarmatosë potencialin e saj të forcës për të përballuar epokën e re të paqëndrueshmërisë, por kjo nuk do të jetë e mjaftueshme. Evropa duhet të gjejë një përgjigje të informuar ndaj sfidës së paraqitur nga rivaliteti i shtuar SHBA-Kinë. Ajo duhet të zhvillojë një politikë afatgjatë të Kinës, e cila duhet të përfshijë pozicionin e BE-së dhe interesat e saj në luftën midis Rusisë dhe Ukrainës. Evropa duhet të llogarisë rreziqet e sigurisë dhe gjithashtu të përcaktojë se çfarë çmimi të sigurisë do të duhet të paguajë nëse kjo luftë vazhdon pafundësisht – dhe Evropa duhet të kuptojë formatin në të cilin menaxhon më mirë marrëdhëniet e saj me Ukrainën dhe rreziqet e sigurisë që ndahen më së miri me Ukrainën. mund të ndajnë. [Përktheu: ISHGJ]

__________________________

* Dr Nickolay Kapitonenko është profesor i asociuar në Institutin e Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin Kombëtar Taras Shevchenko të Kievit dhe drejtor i Qendrës për Studime të Marrëdhënieve Ndërkombëtare.


Spread the love


Leave a Reply