Traktati i propozuar i Moskës SHBA-Rusi

Rusia propozoi një traktat të ri sigurie midis Uashingtonit dhe Moskës në 17 dhjetor.

Çikago/Prishtinë, 24 dhjetor – Kremlini pretendon se do të de-përshkallëzojë tensionet rreth Ukrainës, nëse SHBA-të bien dakord me kushtet e “Traktatit midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Federatës Ruse për Garancitë e Sigurisë”. Një shqyrtim i projekt-traktatit jep përfundimin saktësisht të kundërt. Traktati i propozuar ul tensionin midis SHBA-së, NATO-s dhe Rusisë për Ukrainën për një afat të shkurtër; marrëveshja krijon kushte që lejojnë Moskën të rivendosë një klimë sigurie të tipit neo-sovjetik në vitet pas miratimit të marrëveshjes.

Një analizë e neneve 1-8 të Traktatit shtjellon përfundimet e mësipërme.

Neni 1

“Palët…..nuk do të ndërmarrin veprime, as nuk do të marrin pjesë ose mbështesin aktivitete që cenojnë sigurinë e palës tjetër; nuk do të zbatojë masat e sigurisë të miratuara nga secila palë individualisht ose në kuadrin e një organizate ndërkombëtare, aleance ushtarake ose koalicioni që mund të minojë interesat thelbësore të sigurisë të palës tjetër.’

Putin-i e sheh anëtarësimin në NATO, për cilindo nga vendet përgjatë periferisë së Moskës, si një “minim të interesave thelbësore [të Rusisë]” – pavarësisht nga përcaktimet që mbart anëtarësimi në NATO. Moska e kupton se nuk mund ta ndryshojë anëtarësimin në NATO për shtetet baltike. Ajo mund të pengojë, nëse jo të zgjasë ndoshta pafundësisht, aspiratat e anëtarësimit për Ukrainën dhe vendet e tjera përgjatë kufirit të saj (më së shumti Gjeorgjinë).

Teksti përfshin fjalët “aktivitete” dhe “masa” pasi që të dyja janë jo të qarta. Rusia është e përfshirë në “aktivitete” të ndryshme të fshehta që mund të minojnë “sigurinë e palës tjetër”. Këto aktivitete me shumë mundësi përfshijnë dezinformim dhe ndjekje të ndryshme përçarëse kibernetike. E njëjta qasje është e zbatueshme për fjalën “masa”. SHBA-ja dhe anëtarët e saj të NATO-s nuk janë të përfshirë në asnjë “aktivitet” apo “masë” të lidhur që kërcënon sigurinë e Rusisë, përveç në një kapacitet hakmarrës. Kremlini e kupton natyrën e ndjekjeve ushtarake të NATO-s. Neni 1 është një mbulesë për “aktivitetet” dhe “masat” ruse të krijuara për të “minuar interesat thelbësore të sigurisë” të NATO-s dhe Shteteve të Bashkuara, duke mbështetur objektivat strategjikë të Kremlinit.

Neni 2

Palët do të përpiqen të sigurojnë që të gjitha organizatat ndërkombëtare, aleancat ushtarake dhe koalicionet në të cilat të paktën njëra nga Palët merr pjesë, t’u përmbahen parimeve të përfshira në Kartën e Kombeve të Bashkuara.

Neni 2 i drejtohet Ukrainës. Disa komponentë të lidhur të Kartës së KB janë të formuluara në mënyrë të paqartë. Të njëjtat elementë mund të shihen ndryshe për qëllime të ndryshme sipas palës interpretuese. Ai synon Kievin nëpërmjet Uashingtonit nga Moska. Qëllimi i tij është të manipulojë Ukrainën për të pranuar, miratuar dhe/ose ndjekur politika të favorshme për Moskën, por nuk janë domosdoshmërisht në interesat e Kievit.

Neni 3

Palët nuk do të përdorin territoret e shteteve të tjera me synimin për të përgatitur ose kryer një sulm të armatosur kundër palës tjetër ose veprime të tjera që prekin interesat thelbësore të sigurisë së Palës tjetër.

Artikulli është botuar duke pasur parasysh Ukrainën. Kuadri i referencës së Kremlinit është Lufta e Dytë Botërore. Putini dhe planifikuesit e politikës së jashtme të Rusisë kanë frikë se SHBA-ja dhe NATO-ja do ta përdorin Ukrainën si pikë hyrëse për një sulm kundër Rusisë, siç ndoqi Gjermania në vitin 1941. Moska nuk arrin të konsiderojë se aktivitetet ushtarake të Uashingtonit dhe Brukselit janë me qëllim mbrojtës. Aktivitetet ushtarake të Amerikës janë krijuar për të trajnuar, përmirësuar dhe shtuar forcat ushtarake të Ukrainës. Më në fund, Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s u mungojnë burimet për një pushtim të Rusisë – një pushtim i cili është jorealist për arsye të ndryshme strategjike dhe materiale.

Neni 4

Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të marrin përsipër të parandalojnë zgjerimin e mëtejshëm drejt lindjes së Traktatit të Atlantikut të Veriut

Organizimi dhe mohimi i anëtarësimit në Aleancën e Shteteve të ish-Bashkimit të Republikave Socialiste Sovjetike.

Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk do të krijojnë baza ushtarake në territorin e Shteteve të ish-Bashkimit të Republikave Socialiste Sovjetike që nuk janë anëtare të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut, nuk do të përdorin infrastrukturën e tyre për asnjë aktivitet ushtarak ose nuk do të zhvillojnë bashkëpunim ushtarak dypalësh me ta.

Neni 4 drejtohet në diskutimet që fokusohen në anëtarësimin e Ukrainës në NATO. Rusia është e shqetësuar se MAP e Ukrainës do të zgjerohet për të lejuar që Kievi të bëhet një anëtar i plotë i aleancës – një anëtarësim që Rusia shqetësohet se do të përdoret për të vendosur trupa, avionë dhe forca të tjera ushtarake të NATO-s në territorin e Ukrainës. Është një skenar që ka ndodhur në Estoni dhe Letoni. Forcat e NATO-s në shtetet baltike ndoshta acarojnë planifikuesit rusë të mbrojtjes dhe politikëbërësit e jashtëm. Kremlini kërkon të parandalojë që një ngjarje e ngjashme të ndodhë me Ukrainën. Neni 4 synon të parandalojë skenarin e përmendur më parë.

Neni 5

Palët do të përmbahen nga vendosja e forcave të tyre të armatosura dhe armatimeve, duke përfshirë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare, aleancave ushtarake ose koalicioneve, në zonat ku një dislokim i tillë mund të perceptohet nga Pala tjetër si një kërcënim për sigurinë e saj kombëtare, me përjashtim të një dislokimi të tillë brenda territoreve kombëtare të Palëve.

Palët do të përmbahen nga fluturimi i bombarduesve të rëndë të pajisur për armatim bërthamor ose jobërthamor ose vendosja e anijeve luftarake sipërfaqësore të çdo lloji, duke përfshirë në kuadrin e organizatave ndërkombëtare, aleancave ushtarake ose koalicioneve, në zonat jashtë hapësirës ajrore kombëtare dhe ujërave territoriale kombëtare respektivisht, nga ku mund të sulmojnë objektivat në territorin e palës tjetër.

Neni 5 është një përpjekje ruse për të penguar Uashingtonin nga stacionimi, vendosja ose përdorimi i Kievit për çfarëdo qëllimi ushtarak. Moska e sheh çdo prani ushtarake të SHBA/NATO-s në tokën ukrainase si një kërcënim – edhe nëse ato janë për trajnimin e ushtrisë ukrainase. Rusia i sheh edhe aktivitetet më të vogla ushtarake si një prelud potencial për operacione më të mëdha.

Neni 6

Palët do të angazhohen të mos vendosin raketa me rreze të mesme dhe më të shkurtër veprimi të lëshuara nga toka jashtë territoreve të tyre kombëtare, si dhe në zonat e territoreve të tyre kombëtare, nga të cilat armë të tilla mund të sulmojnë objektiva në territorin kombëtar të palës tjetër.

Neni 7

Palët do të përmbahen nga vendosja e armëve bërthamore jashtë territoreve të tyre kombëtare dhe do t’i kthejnë armët e tilla të vendosura tashmë jashtë territoreve të tyre kombëtare në kohën e hyrjes në fuqi të Traktatit në territoret e tyre kombëtare. Palët do të eliminojnë të gjithë infrastrukturën ekzistuese për vendosjen e armëve bërthamore jashtë territoreve të tyre kombëtare. Palët nuk do të trajnojnë personelin ushtarak dhe civil nga vendet jo-bërthamore për të përdorur armë bërthamore.

Nenet 6 dhe 7 janë të dizajnuara për të zbutur frikën e Kremlinit se Uashingtoni do të përdorë Ukrainën si një zonë organizimi për municionet e mësipërme. Ajo është gjithashtu e shqetësuar se Shtetet e Bashkuara do t’i vendosin ato municione në Ukrainë si një mjet për të goditur caqe të ndryshme ruse.

Neni 8

Traktati do të hyjë në fuqi nga data e marrjes së njoftimit të fundit me shkrim për përfundimin nga palët të procedurave të tyre të brendshme, të nevojshme, për hyrjen e tij në fuqi.

Neni 8 është një përpjekje e Kremlinit për të marrë sanksione zyrtare për “aktivitete” dhe “masa” të dizajnuara për të ndikuar në opinionin publik amerikan për të ushtruar presion ndaj politikëbërësve për ratifikimin e Traktatit. Rusia u përpoq të përdorte të njëjtat qasje për të ndikuar në rezultatet e zgjedhjeve të 2016 dhe 2020 në SHBA. Moska ka të ngjarë të përdorë taktika të ngjashme të mashtrimit, keqinformimit dhe dezinformimit për të ndikuar në procesin e ratifikimit. Neni 8 është futur duke pasur parasysh këtë objektiv.

“Traktati midis Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Federatës Ruse për Garancitë e Sigurisë” në përfundim është një përpjekje e Kremlinit për të parandaluar anëtarësimin e Ukrainës në NATO. Marrëveshja synon të shërbejë si një precedent për vendet e tjera përgjatë periferisë së Rusisë nga ndjekja e objektivave të ngjashme në lidhje me NATO-n, veçanërisht Gjeorgjia.
Kremlini po i bazon politikat e tij në precedent historik. Rusia është e shqetësuar se Ukraina do të bëhet një zonë skenike për një pushtim të mundshëm nga ana e  NATO-s, nëse Kievi bëhet anëtar i aleancës. Është një mendim i vjetëruar. Organizatës i mungojnë mjetet, burimet ushtarake, aftësia operacionale ose interesi për të ndjekur këtë përpjekje. Traktati është gjithashtu një përpjekje e Kremlinit për të ndjekur një rigjallërim të një entiteti të tipit sovjetik – një rigjallërim që Uashingtoni, Brukseli dhe shtete të tjera të FSU-së e kundërshtojnë.   [Përktheu ISHGJ]

* Matthew Kennedy ka diplomë masteri në Studime Diplomatike nga Universiteti i Westminsterit dhe Politikë Kineze nga Universiteti SOAS i Londrës. Ai ka jetuar në Evropë, Azi dhe Rusi.