Tutje – një botë unipolare

Tutje – një botë unipolare

Nga George Friedman / 18 tetor 2022

Në javët e fundit, presidenti rus Vladimir Putin ka thënë se Shtetet e Bashkuara po përpiqen të imponojnë një rend të ri botëror, të krijuar për të kontrolluar Rusinë, Kinën dhe Evropën, si dhe fuqitë më të vogla të botës. Është joshëse ta fshish atë si sharje të një lideri në luftë, por ka më shumë se kaq.
Injoroni faktin se kërkimi i Uashingtonit për një botë unipolare supozon një nivel planifikimi që bie ndesh me realitetin amerikan. Ajo me të cilën Putin po përpiqet të pajtohet është se në planifikimin e luftës në Ukrainë, Moska e keqkuptoi plotësisht natyrën e botës.

Konkretisht, Rusia e keqkuptoi hollësinë amerikane. Shtetet e Bashkuara nuk angazhuan forcë të madhe ushtarake për të bllokuar avancimin e Rusisë, as nuk lëshuan asnjë pjesë të Ukrainës. Shtetet e Bashkuara e kuptuan kërcënimin e paraqitur nga Rusia në kufirin me NATO-n – domethënë një Luftë të re të Ftohtë – dhe e kuptuan Ukrainën më mirë se Rusia. Pra, ajo dërgoi sasi masive armësh në Ukrainë, fuqia dhe sofistikimi i të cilave nuk mund të krahasoheshin.  Ato ushtruan goditje pas goditjeje në rrugë indirekte.
Moska gjithashtu nuk arriti të kuptonte marrëdhëniet e Amerikës me Evropën. Herë pas here, evropianët ankoheshin se Uashingtoni kishte braktisur angazhimet në raport me Europën. Fakti që kjo nuk ndodhi kurrë nuk i ndaloi grupet kërkimore amerikane të vërtetonin idenë dhe as nuk e bindën Rusinë që ta besonte atë.
Në kohë paqeje, SHBA mund të bënte pa marrëdhëniet paraprake me Evropën, grindjet mbi rregullat tregtare dhe varësinë ruse nga energjia. Por kur shpërtheu lufta, marrëdhëniet u rritën me shpejtësi të transformuar. Gjermania, për shembull, nuk e vlerësonte karburantin rus aq sa vlerësonte garancitë e sigurisë amerikane. Evropianët e dinin se Rusia mund t’i dëmtonte ata dhe ata nuk u besonin realisht rusëve, por kur erdhi çasti për të shtyrë proceset, ata e dinin se interesat amerikane qëndronin në Evropë. Putini, mendoj, u habit kur mësoi se gjermanët qëndruan me amerikanët. Atij i mungonte një qasje e sofistikuar se ekzistojnë lloje të ndryshme pushteti dhe se fuqia e projektuar nga Rusia ishte shumë rigjide për të funksionuar. Putin nuk mund ta kuptonte fuqinë e paraqitjes së pasigurt.

Megjithatë, gabimi më i keq që Putin bëri ka të bëjë me marrëdhëniet e SHBA me Kinën, një vend në krizë të thellë ekonomike. Moska nuk mund të dëmtonte dhe as të ndihmonte Kinën. SHBA mund t’i bëjë të dyja: rritjen e investimeve dhe blerjen e më shumë mallrave; ajo mund të dëmtohet nga bllokimi i shitjes, të themi, të mikroçipëve të caktuar. Kina besonte se nuk kishte nevojë për rimëkëmbjen e Shteteve të Bashkuara dhe e bindi veten se Uashingtoni mund të frikësohej nga fuqia detare dhe e lidhur me to. Në vend të kësaj, Pekini zbuloi se kërcënimet e tij rreth Tajvanit dhe zonave të tjera thjesht gjeneruan më shumë anije dhe armë për t’u vendosur kundër tij. Dobia e një aleance me Rusinë u shkatërrua nga të kuptuarit se SHBA-ja mund përgjigjeshin ushtarakisht në Ukrainë dhe njëkohësisht në Detin e Kinës Jugore.
E gjithë kjo duhet të ishte e qartë dhe mendoj se Kina ishte më e vetëdijshme për aftësitë e SHBA-së sesa Rusia. Presidenti kinez Xi Jinping e dinte se kur t’i shkurtonte humbjet e tij. Për Putin-in ato vazhdojnë të dyfishohen.
Kjo dukej se u vërtetua gjatë fundjavës nga një zëdhënës i Kongresit të 20-të Kombëtar të Partisë Komuniste të Kinës, deklaratat e të cilit u parafrazuan nga gazeta kineze Global Times si më poshtë:
“Nëse një nga ngjarjet më të rëndësishme në marrëdhëniet ndërkombëtare në 50 vitet e fundit është rivendosja dhe zhvillimi i raporteve mes Kinës-SHBA. marrëdhënie nga të cilat kanë përfituar të dy vendet dhe bota, atëherë gjëja më e rëndësishme në marrëdhëniet ndërkombëtare për 50 vitet e ardhshme është se Kina dhe SHBA duhet të gjejnë mënyrën e duhur për t’u marrë vesh me njëra-tjetrën. Çelësi që Kina dhe SHBA të gjejnë mënyrën e duhur për t’u përballur me njëra-tjetrën është respekti i ndërsjelltë, bashkëjetesa paqësore dhe bashkëpunimi dobiprurës i propozuar nga Sekretari i Përgjithshëm Xi Jinping. Interesat e përbashkëta midis Kinës dhe SHBA-së janë shumë më të mëdha se dallimet, dhe raportet e shëndosha  dhe e qëndrueshme mes Kinë-SHBA, ju shërben interesave të përbashkëta të të dy popujve.”

Jemi mësuar që Kina të kërcënojë Shtetet e Bashkuara. Tani, ajo është duke kërkuar mënyra për të akomoduar SHBA-në. Ajo ka vënë në dukje performancën amerikane në Ukrainë, si delikate dhe brutale, dhe ka vendosur që një aleancë me SHBA-në, sado e përcaktuar lirshëm apo e përkohshme, është shumë më tërheqëse.

Nuk është çudi, pra, që Putini e sheh SHBA-në si një forcë që përpiqet të krijojë një botë unipolare, sepse në disa mënyra të dukshme, ajo është një botë unipolare. SHBA-ja është ekonomia më e madhe në botë, pavarësisht nga problemet aktuale. SHBA-të gjithashtu kanë një ushtri të sofistikuar, në gjendje të sjellë forcë dërrmuese, të trajnojë një ushtri në luftë me armë të reja dhe të përdorë forcë delikate për t’i dhënë formë botës. Fuqia amerikane nuk është absolute dhe mund të tejkalohet. Por është mjaftueshëm i lëvizshëm për të vepruar në mënyrë sekuenciale kur veprimi i njëkohshëm është i pamundur. E thënë thjesht, Shtetet e Bashkuara janë forca më e fuqishme ekonomike dhe ushtarake në botë – kur zgjedh të veprojë. Mosveprimi mund të ngatërrohet nga njerëz si Putin si dobësi. SHBA-ja ka mësuar se me fuqinë e saj të qenësishme ka kohë të reagojë.

Publiku amerikan shpesh i sheh Shtetet e Bashkuara si të dobëta dhe të keqmenaxhuara. Ekziston një tendencë për të etiketuar Joe Biden, Donald Trump, Barack Obama, Bill Clinton dhe George W. Bush si kriminelë ose budallenj ose të dyja. Të njëjtat akuza u ngritën kundër Andrew Jackson, Abraham Lincoln dhe Franklin Roosevelt. Përbuzja ndaj komandantëve të përgjithshëm është një parakusht, për të parandaluar tiraninë, edhe nëse ajo ka të metat e saj. Lëvizja Amerika e Parë që kundërshtonte pjesëmarrjen e SHBA në Luftën e Dytë Botërore ndërhyri në aftësinë e Roosevelt për të marrë vendime. Ai pati një ndikim të drejtpërdrejtë në Pearl Harbor dhe shkaktoi një nisje të dhimbshme për SHBA-në në luftë nga japonezët, e cila natyrisht përfundoi në katastrofë për ta.

Perceptimi i dobësisë amerikane është një perceptim global, i përbashkët edhe mes amerikanëve. Të qenit i nënvlerësuar ka përdorimet e veta, ashtu si sporti i një publiku që nuk i beson presidentit të tij. Por vetem kombet jashtëzakonisht të fuqishme mund ta përballojnë përbuzjen. Muajt ​​e fundit nuk na kanë mësuar vetëm faktin se Shtetet e Bashkuara po përfundojnë një rend të ri botëror. Na ka mësuar se Rusia po dobësohet, se Kina po menaxhon me kujdes marrëdhëniet e saj me SHBA-në dhe se arkitektura ndërkombëtare e krijuar pas Luftës së Dytë Botërore, megjithëse më komplekse, në thelb mbetet në vend. Është një botë unipolare. [GPF: https://geopoliticalfutures.com]