- September 7, 2023
- Posted by: admin
- Category: Komente/Intervista
Sociologu nga Moska Greg Yudin flet për kotësinë e negociatave me Kremlinin dhe gabimet në politikën gjermane për Rusinë.
[Intervistoi: Julika Luisa Enbergs]
Lufta në Ukrainë tani po kalon më se 17 muaj. Nga jashtë është e vështirë të gjykosh se çfarë mendon popullata ruse për pushtimin. Sa unanime është shoqëria për këtë çështje?
Shoqëria është thellësisht e ndarë. Po flasim për një vend në të cilin njerëzit kanë pak besim të ndërsjellë dhe pak interes për politikën, priren të mos përfshihen në politikë dhe gjithashtu nuk besojnë se mund të ndikojnë në politikë. Lufta perceptohet kryesisht si diçka që vjen nga jashtë dhe që nuk mund të bëhet asgjë për të. Nuk mund të ketë unitet të vërtetë si ky. Ajo prodhon frikë, pasiguri dhe dëshpërim.
Në thelb, shoqëria ruse mund të ndahet në tre kategori. Grupi i parë mbështet luftën. Këta janë njerëz të përfshirë emocionalisht, disa prej të cilëve janë edhe të afërt me ushtrinë. Ata ofrojnë mbështetje materiale për ushtrinë. Shumë prej tyre po bëjnë thirrje për një qasje më brutale dhe agresive. Kjo është një pakicë, unë do të thoja 15 deri në 20 për qind. Por ajo është shumë e zhurmshme, sepse zëri i saj përforcohet masivisht në sferën e shtrembëruar publike. Në thelb, ky është zëri i vetëm që mund të dëgjoni ndonjëherë.
Një pakicë e dytë mendon se lufta është e pajustifikuar, ajo është e indinjuar prej saj dhe e sheh atë si një gabim fatal që do t’i sjellë shumë më tepër vuajtje Rusisë. Kjo pakicë mund të jetë pak më e madhe se e para, por ky është vetëm një vlerësim.
Grupi i tretë është në mes. Këta njerëz nuk janë të informuar sa e si duhet dhe përpiqen ta tejkalojnë si të pa qenë atë që po ndodh. Kjo kategori e fundit përfaqëson shumicën dërrmuese. Dhe në thelb, kjo masë tërheqë të gjithë pas saj. Ky është qëndrimi mbizotërues sepse mundësia për të ndikuar në rrjedhën e gjendjes është afër zeros.
A ka dallime të dukshme midis grupmoshave apo rajoneve gjeografike?
Nëse shikoni më nga afër, mund të shihni ndarjet në shoqërinë ruse. Ndoshta më e habitshme është ajo mes brezave. Lufta mbështetet nga pleqtë; ata ndjejnë se i përkasin të njëjtës botë në të cilën jeton elita ruse në pushtet. Brezat e ndryshëm e perceptojnë luftën dhe situatën aktuale shumë ndryshe. Ndarja e dytë është sipas të ardhurave. Nuk është vetëm lufta e të moshuarve, është edhe lufta e të pasurve. Në thelb është lufta e atyre që nuk mund të vdesin tok me fundin e luftës. Të moshuarit janë për mobilizim total, por në luftë nuk do të shkojnë ata, por fëmijët e tyre. E njëjta gjë vlen edhe për të ardhurat. Të pasurit nuk vdesin, ata thjesht i nxjerrin të varfërit jashtë, respektivisht në front. Nga këto ndarje lindin tensione të mëdha. Për momentin këto tensione po shtypen nga lufta, por ato janë padyshim aty. Kjo është arsyeja pse ideja e një Rusie të bashkuar është shumë larg realitetit.
Duke pasur parasysh këto ndarje, sa e brishtë është perandoria e Putinit?
Është sigurisht një perandori që po vdes. Mund ta dallosh nga fakti se nuk ka asgjë për t’u ofruar rajoneve që dëshiron të kontrollojë. Atyre u ofrohet vetëm ideja e rindërtimit të Bashkimit Sovjetik, dhe kjo është në thelb një ëndërr. Projektet civilizuese janë inekzistente. Kjo është arsyeja pse modeli është krejtësisht jo interesant për Ukrainën dhe vendet e tjera. Dhe kjo është arsyeja pse Rusia mbështetet ekskluzivisht në dhunë: nëse ata nuk duan të na përkasin ne, ne thjesht i detyrojmë ata në vend që t’u ofrojmë ndonjë gjë. Në këtë drejtim, kjo mbretëri është shumë e brishtë. Është pak a shumë e qartë se ajo nuk përfundon domosdoshmërisht me shpërbërjen, por me rënien e idesë perandorake. Perandorisë do t’i vijë fundi duke u shndërruar në një republikë. Kështu ndodhi në Gjermani dhe në Francë. Është e zakonshme që ideja perandorake të kapërcehet në këtë mënyrë.
Ju thoni se shoqëria është kryesisht apolitike. Pse shumica e njerëzve në Rusi janë kaq indiferentë ndaj politikës?
Njerëzit politizohen kur kanë mundësi të veprojnë politikisht, dhe kjo nuk ekziston në Rusi. Askush nuk beson se mund të ndikojnë në rrjedhën e ngjarjeve. Politizimi do të thotë veprim kolektiv, sepse politika ka të bëjë me komunitetin, me solidaritetin. Nuk ka asnjë mundësi për këtë. Regjimi që krijoi këtë sistem shkatërron çdo lloj solidariteti. Çdo formë e veprimit kolektiv shtypet dhe diskreditohet. Si rezultat, ju kujdeseni vetëm për veten ose ndoshta për familjen tuaj.
Çfarë i bën mobilizimi ushtarak kohezionit të shtetit dhe shoqërisë?
Mobilizimi reflekton dhe përforcon këto pabarazi. Është selektive dhe e qëllimshme. Ajo kap njerëzit që kanë më pak kapital, jo vetëm ekonomikisht por edhe social. Për të ikur apo për t’u fshehur, njeriu ka nevojë për mbështetje në mjedisin social. Jashtë Rusisë, pak njerëz e dinë se shumica dërrmuese e rusëve nuk kanë qenë kurrë jashtë vendit. Shtatëdhjetë për qind nuk kanë pasur kurrë pasaportë. Pra, ku të fshihemi? Kjo është pothuajse e pamundur. Por ka edhe një nxitje financiare për t’u bashkuar me ushtrinë. Shumica e rekrutëve nuk fituan kurrë aq para sa në ushtri. Shumë janë të vetëdijshëm se ka të ngjarë të vdesin. Por a ia vlen të jetohet jeta e saj? Shumë do të përgjigjeshin me jo. Qytetet ku ata janë rekrutuar shpesh janë jashtëzakonisht të shkreta. Këtyre njerëzve u duket se kanë qenë në luftë përgjithmonë. Frika, çorientimi dhe mundësitë për avancim në ushtri i shtyjnë njerëzit në ushtri – sigurisht kjo gjë nuk është e pakufizuar, por funksionon. Ky mekanizëm, nga ana tjetër, përforcon privilegjet ekzistuese, sepse ai gjithashtu synon më pak të pasurit, më pak të privilegjuarit.
Shpesh dëgjohet të thuhet se lufta mund të përfundojë vetëm me një traktat paqeje. Ju thoni se Perëndimi nuk duhet të negociojë me Putinin. Pse?
Lufta ka të bëjë me çështjen nëse Ukraina është një shtet sovran. Megjithatë, ata do të patronizoheshin nëse do të detyroheshin të uleshin në tryezën e bisedimeve. Kjo do të pranonte në mënyrë implicite pohimin e Putinit se Ukraina nuk është një shtet sovran dhe se të tjerët mund të diktojnë kushtet. Putini është ngulitur pas pretendimit se Ukraina as që ekziston. Shumë nuk e kuptojnë këtë. Negociatat dhe rivendosja e marrëdhënieve mes dy vendeve janë të nevojshme dhe në fakt të pashmangshme. Por për ta bërë këtë, së pari duhet të hiqen pengesat, përkatësisht njerëzit në Kremlin, të cilët aktualisht po pengojnë komunikimin mes njerëzve dhe po shkatërrojnë marrëdhëniet midis grupeve që janë në të vërtetë kulturalisht të afërt. Pas kësaj, patjetër duhet të negociohet. Unë mendoj se Volodymyr Zelensky e ka thënë shumë qartë: nuk do të ketë negociata me këtë udhëheqje, por do të ketë me qeverinë e ardhshme ruse. Marrëdhëniet duhet të rivendosen. Dhe sigurisht që do të ketë nevojë për shumë përpjekje nga ana jonë.
Pra, a duket fundi i luftës vetëm kur të mos jetë Putini në pushtet dhe të mos ketë “Kremlin”?
Për sa kohë që Putini është në pushtet, lufta do të vazhdojë dhe do të përshkallëzohet. Për Putinin, kjo luftë nuk ka të bëjë fare me Ukrainën. Ai dëshiron të rivendosë mbretërinë. Dhe kjo perandori përfshin të gjitha vendet e Traktatit të Varshavës. Natyrisht, duke qenë se Putini nuk beson në neutralitet, qëllimi nuk është që këto vende të bëhen neutrale, por që ato të kthehen në sferën e influencës ruse. Kjo vlen edhe për Gjermaninë Lindore. Nëse Putini ka sukses në Ukrainë, ai nuk do të ndalet me kaq. Moldavia është tashmë një pjesë integrale e planifikimit ushtarak. Megjithatë, operacioni aktualisht po dështon keq. Nëse ushtria ruse do të kishte marrë Odesën, ata do të kishin pushtuar edhe Moldavinë. Jemi dëshmitarë të fazës fillestare të një lufte gjigante. Vizioni i Putinit është lufta e pashmangshme kundër Perëndimit, NATO-s. Në sytë e rusëve, lufta ishte e pashmangshme, gjë që natyrisht nuk është e vërtetë. Nëse ata kanë sukses në Ukrainë, ata patjetër do të avancojnë më në perëndim. Llogaritja është shumë e qartë: Askush nuk do të rrezikojë një luftë bërthamore për shkak të Polonisë, Lituanisë apo Estonisë. Unë nuk po pretendoj se ky plan do të funksionojë. Por ai ekziston, këtë duhet ta keni parasysh.
Ju keni kritikuar qeverinë gjermane se ka bërë një gabim të madh në bashkëpunimin e saj me Rusinë duke u fokusuar te Putini dhe elita në pushtet. Si mund të duket bashkëpunimi i ardhshëm me Rusinë?
Ka shumë kritika ndaj politikës së Gjermanisë ndaj Rusisë dhe nuk mendoj se të gjitha pikat janë të drejta, sepse është krejtësisht e natyrshme të përpiqesh për bashkëpunim me një vend të madh me të cilin ke një histori të gjatë të përbashkët. Në këndvështrimin tim nuk ishte një gabim. Për mendimin tim, gabimi ishte më tepër se ju nuk keni punuar me shoqërinë, por me elitat në pushtet. Të paktën që nga kryengritja e shtypur brutalisht në Rusi në 2011 dhe 2012, ishte absolutisht e qartë se biznesi dhe politika gjermane po merren me njerëz që janë të gatshëm të shkatërrojnë demokracinë ruse. Ne u përpoqëm t’ua bënim këtë të qartë gjermanëve për vite me radhë. Politikat e kancelares Merkel ishin absolutisht të paarsyeshme. Ishte si të hiqnim dorë nga siguria e gjithë Evropës për një marrëveshje të tmerrshme mbi burimet jetike të energjisë.
Qeveria gjermane nuk duhet të ishte ngjitur pas elitës shumë të vogël që ka shtypur hapur shoqërinë ruse. Kjo nuk duhet të ndodhë më. Kërkohet komunikim njeri me njerin. Duhet më shumë ndërveprim, më shumë përkushtim, më shumë pjesëmarrje. Qeveria aktuale federale kishte idenë e shkëlqyer për heqjen e vizave për të rinjtë rusë. Por kjo ndodhi në dhjetor 2021, kur tashmë ishte e qartë se lufta po vinte. Ishte shumë vonë. Duhet të ishte bërë të paktën njëzet vjet më parë. Këto janë mundësi të humbura dhe ne duhet të mësojmë prej tyre.
A është edhe për shkak të mungesës së ndërveprimit që propaganda shtetërore ruse funksionon kaq mirë?
Ka disa arsye pse propaganda shtetërore funksionon. Strategjia është përqëndruar për çmobilizimiin e njerëzve. Propaganda shtetërore u thotë se gjithçka është nën kontroll dhe se ata janë në anën e duhur. Për të krijuar perceptimin se njeriu është i rrethuar nga armiq, shteti tregon lloj-lloj përrallash për atë që po ndodh në Gjermani dhe përhap një botëkuptim të tepërt. Vëzhgimet nga afër mund ta ndryshojnë këtë. Kur njerëzit kanë mundësinë të udhëtojnë jashtë vendit, ata befas kuptojnë se gjërat janë shumë ndryshe atje. Kjo frymëzon imagjinatën. Fatkeqësisht, shumica e njerëzve në Rusi besojnë se jetojnë në një botë pa alternativë. [IPG]
______________________
*Greg Yudin është filozof dhe sociolog, por edhe profesor në Shkollën e Shkencave Sociale dhe Ekonomike në Moskë.