Mision i pamundur?

Indonezia po përpiqet të ndërmjetësojë midis Ukrainës dhe Rusisë. Por çfarë e shtyn shtetin ishull aziatik?

Nga Hans Mathieu *

Presidenti indonezian Joko Widodo udhëtoi në Kiev dhe Moskë javën e kaluar për të ndërmjetësuar midis dy palëve ndërluftuese. Qëllimi i deklaruar i udhëtimit ishte të bindte Rusinë dhe Ukrainën që të gjenin një zgjidhje paqësore për luftën në Ukrainë sa më shpejt të ishte e mundur, ose të paktën të rifillonin eksportet e tyre të drithit.

Të dy vendet janë ndër eksportuesit më të mëdhenj në botë të drithërave, që përbëjnë rreth 30 përqind të eksporteve globale të grurit, ndërkaq Rusia është gjithashtu një nga eksportuesit kryesorë të plehrave. Ndërprerja e lidhur me luftën në eksportet e drithërave ka qenë një kontribues i madh në rritjen e çmimeve të drithërave dhe ushqimeve bazë në mbarë botën.

Përveç efekteve në zinxhirët e furnizimit dhe çmimet e tregut botëror të shumë lëndëve të para dhe produkteve, lufta e Ukrainës ka intensifikuar gjithashtu konkurrencën e sistemit politik global dhe ka intensifikuar konfliktin midis Kinës dhe Rusisë nga njëra anë dhe “Perëndimit” nga ana tjetër. .

Për Indonezinë dhe Presidentin Widodo, pasojat e politikës së sigurisë të konfliktit për Azinë Juglindore dhe rajonin Azi-Paqësor dhe efektet në presidencën e G20 të Indonezisë këtë vit, ishin fokusi kryesor i udhëtimit diplomatik. Xhakarta tradicionalisht ndjek një politikë të paangazhuar dhe nuk dëshiron të lidhet me ndonjë fuqi të veçantë të madhe. Si vendi më i madh në Azinë Juglindore me gati 280 milionë banorë dhe i vetmi anëtar i rajonit në G20, sigurisht që ka një peshë në politikën e jashtme.

Interesat e politikës së jashtme të Xhakartës qëndrojnë kryesisht në një rend botëror të bazuar në rregulla që kufizon opsionet për fuqitë globale dhe rajonale. Prandaj, Indonezia e ka kritikuar dhe refuzuar pushtimin rus të Ukrainës, duke e ciësuar se ai është në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar. Megjithatë, ajo abstenoi nga votimi përkatës në Kombet e Bashkuara dhe gjithashtu nuk iu bashkua sanksioneve perëndimore. Duke vepruar kështu, ajo dëshiron të provojë neutralitetin e saj dhe në këtë mënyrë të ruajë hapësirën e saj për manovrim. Pasojat e politikës së sigurisë për rajonin Azi-Paqësor lidhen veçanërisht me rolin e Kinës. Mbi të gjitha, ka shqetësime se çfarë mësimesh dhe pasojash do të nxjerrë Pekini në lidhje me Tajvanin – veçanërisht nëse Kina do të vendosë dhe atë kur të aneksojë Tajvanin ushtarakisht.

Në këtë sfond, politika e sigurisë dhe interesi strategjik i vendeve perëndimore në Indonezi dhe Azinë Juglindore, i cili ka ardhur në rritje prej disa vitesh, është padyshim i mirëpritur. Jo më pak për shkak se Indonezia në veçanti shpreson të marrë më shumë koncesione të politikave tregtare dhe të zhvillimit nga të dyja palët, pa pasur nevojë të mbajë anën e njërës palë ose të tjetrës. Në të njëjtën kohë, megjithatë, ekziston shqetësimi se iniciativat e politikës së sigurisë amerikane në rajon do të çojnë në kërcënime të ngjashme me ato të Putinit në anën kineze – me pasojë një sulm të mundshëm parandalues ​​ndaj Tajvanit.

Që nga dhjetori 2021, Indonezia ka mbajtur presidencën njëvjeçare të G20, e cila do të kulmojë dhe do të përfundojë me samitin e 15 dhe 16 nëntorit të këtij viti në Bali. Për Indonezinë, presidenca e G20 ishte njëkohësisht një njohje e rëndësisë së saj dhe një mundësi për të arritur sukses në fusha të rëndësishme politike.

Temat zyrtare të samitit e dokumentojnë këtë: Nën titullin e përgjithshëm ” „Recover Together, Recover Stronger“ “, Indonezia synon zgjerimin e kontributeve financiare dhe transferimit të teknologjisë nga vendet perëndimore dhe Kina në temat kryesore “Arkitektura e shëndetit global”, “Transformimi dixhital”. dhe “Tranzicioni i qëndrueshëm i energjisë” në vendet në zhvillim dhe veçanërisht vendet me të ardhura mesatare si ajo.

Lufta në Ukrainë fillimisht rrezikoi samitin e G20 sepse disa vende perëndimore kishin kërkuar që Rusia dhe Putini të përjashtoheshin dhe kërcënuan se do ta anulonin pjeësmarrjen nëse ai merrte pjesë. Kjo kërkesë ishte e papranueshme për Indonezinë, sepse nëse Putini do të ishte ftuar, do t’i dorëzohej presionit perëndimor, do të ishte në anën e Perëndimit dhe do të rrezikonte vendet e tjera – veçanërisht Kinën – të qëndronin larg. Samiti do të kishte dështuar dhe ndoshta do të duhej të anulohej.

Indonezia u përgjigj me një ofensivë diplomatike nga ministri i Jashtëm, Retno Marsudi dhe vetë presidenti Widodo. Widodo ftoi presidentin ukrainas, Volodymyr Zelenskyy, në samitin e G20, në mënyrë që të dy palët të kenë mundësi të përfaqësohen. Emërimi i tij si një nga gjashtë “kampionët” e “Grupit Global të Reagimit ndaj Krizave” i thirrur nga Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Guterres, tani i jep Widodo mundësinë për t’iu përgjigjur rritjes së kostos së jetesës të shkaktuar nga lufta në Ukrainë me misione humanitare në mbarë botën.  Neutraliteti i Indonezisë është ruajtur dhe ndikimi i saj global po rritet.

E fundit, por jo më pak e rëndësishme, Presidenti Widodo mund të përmirësojë në këtë mënyrë reputacionin e tij personal politik të jashtëm dhe të brendshëm. Kjo e fundit është e rëndësishme për të, sepse dëshiron të ndikojë në zgjedhjen e pasardhësit të tij në vitin 2024, pasi ai nuk mund të jetë më vetë kandidat. Kjo është e rëndësishme për të në mënyrë që të garantojë vazhdimin e projekteve të tij politike të “farit”, duke përfshirë lëvizjen e kryeqytetit nga Xhakarta që ndodhet në ishullin Java – në ishullin verior të Borneos.

Widodo dhe ministri i jashtëm indonezian, Marsudi, thanë se qëllimi i udhëtimit të tij në Moskë dhe Kiev ishte të bindte Rusinë dhe Ukrainën që të rifillonin eksportet e grurit për arsye humanitare. Në mënyrë ideale, si pjesë e një përfundimi të hershëm të luftës përmes një armëpushimi – apo edhe përmes një marrëveshjeje paqeje. Argumenti kryesor i Widodo, veçanërisht ndaj Putinit, ka të ngjarë të ketë qenë se me një refuzim presidenti rus rrezikon që vendet që kanë qenë më parë neutrale të ndryshojnë qëndrimin e tyre dhe, nëse është e nevojshme, t’i bashkohen sanksioneve kundër Rusisë. Duke vepruar kështu, Rusia rrezikon rritjen e izolimit dhe humbjen e ndikimit të saj në politikën botërore.

Por këto argumente deri më tani nuk e kanë bindur as Putinin dhe as Zelenskyin. Qëllimi fillestar i luftës i Rusisë në Ukrainë ishte të kapte shpejt Kievin dhe të instalonte një qeveri kukull besnike ndaj Rusisë. Pas dështimit të këtij qëllimi, Rusia tani dëshiron të marrë kontrollin e plotë të rajonit të Donbasit dhe bregdetit jugor të Ukrainës. Vetëm pasi të arrihet ky qëllim, Putini do të jetë i gatshëm të negociojë një armëpushim dhe paqe dhe të këmbëngulë gjatë negociatave që Ukraina të mos bashkohet me Perëndimin, pra të heqë dorë nga anëtarësimi në NATO dhe BE.

Nga ana tjetër, qëllimi i deklaruar i Kievit është çlirimi i rajonit të Donbasit nga Rusia. Ukraina ka të ngjarë të pranojë pushtimin e vazhdueshëm të Krimesë nga Rusia, por do të insistojë në garancitë e sigurisë perëndimore, duke përfshirë të paktën vazhdimin e procesit të pranimit në BE. Megjithatë, fuqia e qëndrueshme e Ukrainës varet në mënyrë thelbësore nga mbështetja e vazhdueshme perëndimore dhe, në veçanti, rritja e dërgesave të armëve.

Prandaj, hë për hë, përfundimi i luftës nuk ka gjasa të ndodhë. Për sa i përket rifillimit të dërgesave të grurit dhe plehrave, zgjidhjet pa i dhënë fund luftës do të mund të imagjinoheshin si rritja e njëanshme e eksporteve ruse dhe krijimi i një korridori eksporti për Ukrainën nëpërmjet Odessas. Megjithatë, nëse Putin është i gatshëm ta bëjë këtë të fundit, është e diskutueshme; ai ka të ngjarë të pajtohet me këtë vetëm nëse mund të sigurojë lëshime të gjera nga Ukraina dhe Perëndimi. Sipas informacioneve fillestare, rezultati i vetëm i udhëtimit të Widodo deri më tani ishte një premtim i Moskës për të rritur eksportet e plehrave.

Në këtë sfond, duhet parë edhe pjesëmarrja e Presidentit Widodo në samitin e G7 në Schloss Elmau. Këtu ishte – prapa skenave – nga njëra anë për të votuar për ofertat që Widodo, Putin dhe Zelenskyj mund të bëjnë. Më e rëndësishme për Widodo, megjithatë, ishte të bindte anëtarët e G7 që të braktisnin thirrjet e tyre për përjashtimin e Putinit nga samiti i G20 dhe të konfirmonin pjesëmarrjen e tyre pa përjashtuar Putinin. Sipas Widodo, Presidenti Federal Steinmeier kishte njoftuar tashmë gjatë vizitës së tij shtetërore në Indonezi një javë e gjysmë më parë se, kancelari Scholz do të merrte pjesë në samitin e G20. Vendet e tjera të G7 tani pritet të konfirmojnë gjithashtu pjesëmarrjen e tyre.

Presidenti Widodo ka arritur kështu qëllimet e tij më të rëndësishme: Indonezia ka forcuar rolin e saj politik global, ka mbajtur lirinë e saj negociuese të hapur për të dyja palët në konfliktin e sistemit global dhe ai shpëtoi samitin e G20 në vendin e tij. [Përktheu: ISHGJ]

_______________

*   Hans Mathieu drejton zyrën e Fondacionit Friedrich Ebert në Indonezi. Më parë, ai drejtoi zyrën e FES në Meksikë.