Momenti strategjik i Evropës

Nga Dr George Friedman [27 shkurt, 2024; Geopolitical Futures]

Kanë kaluar dy vjet që kur Rusia pushtoi Ukrainën, kështu që është koha për të paraqitur situatën strategjike siç e shoh unë. Në shkurt 2022, unë argumentova se Rusia pushtoi Ukrainën kryesisht për të rritur thellësinë e saj strategjike. Luftërat kundër Rusisë të ndjekura penalisht nga Napoleoni dhe Hitleri u prishën nga distancat e mëdha që pushtuesit duhej të kalonin për të arritur në Moskë – dhe nga sasia jo e vogël e gjakut rus. Kjo distancë i lodhi sulmuesit, duke i thyer ata në kohën kur arritën në zemrën e Rusisë. Ngjarjet e vitit 2022 për mua nuk ishin ndryshe: Lufta kishte për qëllim të bënte më shumë kilometra mes Moskës dhe Perëndimit, veçanërisht NATO-s. Dyshimi i Rusisë i detyrohet kryengritjes së Maidanit në Ukrainë në vitin 2014, e cila rrëzoi një udhëheqës pro-rus dhe instaloi një qeveri pro-perëndimore dhe për të cilën Moska beson se Uashingtoni ishte përgjegjës.

Sipas mendimit tim, synimet e Amerikës nuk ishin të niste një pushtim eventual të Rusisë, megjithëse kishte një interes të vogël për të kufizuar ndikimin rus. Inteligjenca ruse është kompetente dhe nuk ka gjasa që Kremlini të ketë marrë raporte për planet e pushtimit amerikan përpara luftës në Ukrainë. Por në krijimtarinë e shtetit, qëllimi është thjesht shaka e rosave. Synimet mund të ndryshojnë brenda pak minutash. Ajo që Rusia i kushtoi më shumë vëmendje ishin aftësitë. Sido që të jenë qëllimet e tyre, SHBA dhe NATO nuk ishin në gjendje të pushtonin Rusinë. Megjithatë Rusia kishte frikë se synimet e tyre mund të ndryshonin, ashtu si edhe aftësitë e tyre. Një luftë duhet të fillojë kur armiku nuk ka ndërmend të luftojë dhe ka aftësi të kufizuara.

Kjo llogaritje bëri që Rusia të pushtonte Ukrainën dhe kështu të fitonte një tampon të madh kundër inkursionit amerikan nëse SHBA ndryshonte qëndrimin e saj. Sulmi në Ukrainë ka qenë i dështuar. Moska synonte qartë të kapërcente forcat ukrainase me shpejtësi, përpara se SHBA-ja ose NATO-ja të mund t’i bashkoheshin përleshjes. Në vend të kësaj, Rusia ka përjetuar një numër të konsiderueshëm viktimash, një përpjekje për grusht shteti nga një grup ushtarak privat, humbje të konsiderueshme ekonomike dhe një llogari me problemet e veta demografike.

Rusia gjithashtu nuk arriti ta fillonte luftën me avantazhin e befasisë. Pa dyshim, ai ishte i motivuar nga supozimi se kërcënimi i një pushtimi rus do të shkaktonte frikë dhe trazira në Ukrainë. Ajo fushatë propagandistike vazhdoi për muaj të tërë dhe e bindi SHBA-në, përmes inteligjencës mbi aftësitë e Rusisë, se Rusia do të sulmonte. Kjo bëri që Uashingtoni të ndërmerrte një rritje emergjente në armatime dhe planifikim të përbashkët me Kievin. Imperativi i SHBA-së ishte që të mos kishte asnjë sulm rus që do të shkaktonte rënien e Ukrainës dhe kështu ta sillte Rusinë në kufirin e NATO-s. Amerikanët nuk e kishin të qartë se çfarë do të ndodhte nëse Rusia do të pushtonte Ukrainën – dhe me gjasë rusët nuk do të ishin gjithashtu – por këtu përsëri, aftësia dhe jo qëllimi duhet të informojë vendimet.

Sinjali se Rusia do të pushtonte do të thoshte se Rusia nuk mund ta shkatërronte Ukrainën me një goditje të vetme vendimtare. Ushtria kështu duhej të ndryshonte planet e saj, të riorganizonte forcat e saj dhe të zhvillonte një sistem logjistik të aftë për të mbështetur një ofensivë të zgjeruar tokësore. Gjatë asaj kohe, pati rrëmujë midis forcave ruse, me një betejë që shpërtheu midis Grupit Wagner dhe shtabit të përgjithshëm rus që përfundoi në grushtin e sipërpërmendur. Për më tepër, duke paralajmëruar pushtimin, Rusia i dha Ukrainës kohë për të zhvilluar një strategji të shkathët mbrojtëse dhe i dha kohë SHBA-së për të ofruar sisteme të avancuara të armëve.

Dy vitet e fundit u kanë kushtuar shumë rusëve, ukrainasve edhe më shumë. Rusia nuk luftoi apo organizoi mirë, por performoi mjaft mirë për ta sjellë konfliktin në një pikë ku angazhimi i SHBA-së tani është në rrezik – dhe bashkë me të edhe strategjia që bëri që Rusia të binte në llojin e luftës që nuk e priste. Kjo tërheqje strategjike është pika në të cilën Rusia duhej të arrinte – dhe për momentin duket se po arrin.

Nëse Rusia merr të gjithë Ukrainën, pyetja që është thelbësore për luftën është se cila do të jetë masa e ardhshme e Rusisë. Putini e ka bërë të qartë se ai beson se Ukraina është pjesë e Rusisë, siç janë në mendjen e tij kombet e tjera në rajon. Synimet janë të parëndësishme, por nëse Rusia pushton Ukrainën dhe më pas kërkon të largojë NATO-n, qëllimet mund të përputhen me aftësinë.

SHBA-ja ka të ngjarë të dërgojë më shumë armë, por Rusia ka shkuar shumë larg në Ukrainë për t’u ndalur nga ndërhyrja me pak asgjë, respektivisht me më pak se një forcë dërrmuese. SHBA bënë Luftën e Dytë Botërore dhe Luftën e Ftohtë për të parandaluar që Evropa të pushtohej dhe të kontrollohej nga një fuqi e vetme. Burimet e qenësishme të Evropës përbëjnë një kërcënim të mundshëm. Presidenti Woodrow Wilson e pa këtë. Kështu bëri Franklin Roosevelt, dhe po ashtu presidentët e ndryshëm që kryesuan gjatë Luftës së Ftohtë. Bllokimi i Gjermanisë dhe i Rusisë ka qenë prej kohësh një prej parimeve themelore të politikës së jashtme të SHBA-së – jo ekskluzivisht për përfitimin e saj, por thelbësisht në ndjekje të interesave të saj.

Lufta në Ukrainë është vazhdimi i politikës së jashtme konsistente të SHBA-së që nga fillimi i shekullit të kaluar. Por ajo që ndodh në Ukrainë do të ndikojë në atë që ndodh në pjesën tjetër të Evropës. Dy luftërat botërore kushtuan më shumë sesa mund të kishin nëse SHBA-të do të kishin vepruar më shpejt. Pyetja tani është nëse SHBA-ja përballet me Rusinë – e cila po ndjek interesat e veta, siç bëjnë të gjitha kombet – herët a vonë. Përgjigja për këtë pyetje përfshin domosdoshmërisht Evropën. Lufta e Ftohtë ishte një aleancë e vërtetë. Kjo luftë është e vështirë të dallohet në atë pikë. E vërteta është se Evropa ka më shumë mundësi të rrezikohet dhe duhet të sigurojë pjesën më të madhe të financimit dhe mbështetjes për Ukrainën.

Situata në kontinent ka arritur në një pikë ku duhen bërë zgjedhje dhe të gjitha zgjedhjet kanë kosto. Është e lehtë të pretendosh se Ukraina nuk është e rëndësishme për SHBA-në, por përsëri baballarët dhe gjyshërit tanë mund të na mësojnë shumë për fantazitë e Filipineve apo Afrikës së Veriut që nuk kanë shumë rëndësi për ne. Ata e paguan çmimin e tyre, e po ashtu edhe evropianët. Po tani? [Përktheu: ISHGJ]