Ndërsa sfidat rriten, Europa në kërkim të mvetësisë?

Ndërsa sfidat rriten, Europa në kërkim të mvetësisë?

[World Politics Review – WPR, 18 gusht 2023]

Rendi liberal evropian viteve të fundit ka qenë i sulmuar nga brenda dhe jashtë. BE-ja u bë një thes i përshtatshëm grushtimi për politikanët oportunistë në shumë prej vendeve anëtare të saj, dhe megjithëse vala populiste që dikur dukej si një kërcënim ekzistencial për unionin është qetësuar që atëherë, pasojat e saj mbeten. Puna për të rindërtuar lidhjet transatlantike me SHBA nën Presidentin Joe Biden është duke u zhvilluar, edhe pse përpjekjet e Rusisë për të destabilizuar rendin evropian nuk janë pakësuar.

Rendi liberal evropian që u shfaq pas Luftës së Dytë Botërore dhe u përhap pas rënies së Bashkimit Sovjetik ka qenë nën sulm nga brenda dhe jashtë viteve të fundit. Bashkimi Evropian – shprehja përfundimtare e projektit evropian – kishte qenë prej kohësh një thes i përshtatshëm grushtimi për politikanët oportunistë në shumë prej vendeve të tij anëtare, pasi ndjenjat anti-BE u integruan në platformën më të gjerë populiste të proteksionizmit dhe kundërshtimit të imigracionit. Por kriza evropiane e borxhit në fillim të viteve 2010, e ndjekur nga kriza e refugjatëve në 2015, nxiti rritjen e partive të ekstremit të djathtë dhe populiste në të gjithë Evropën dhe për një kohë ngriti pikëpyetje për mbijetesën afatgjatë të unionit. Rezultati tronditës i referendumit të Britanisë së Madhe për Brexit në 2016 shtoi këto shqetësime.

Ndonëse vala populiste që dikur dukej si një kërcënim ekzistencial për unionin është qetësuar që atëherë, gjurmët e saj mbeten. Qeveritë joliberale mbajnë pushtetin në Hungari dhe Poloni dhe një kandidat i së djathtës ekstreme arriti edhe një herë në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale të Francës vitin e kaluar. Partitë e ekstremit të djathtë kanë hyrë ose kanë mbështetur qeveritë në Finlandë dhe Suedi, dhe zgjedhjet e Italisë në shtator rezultuan në qeverinë e saj të parë të ekstremit të djathtë që nga diktatura fashiste e Benito Musolinit.

Edhe pse liderë si presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelari gjerman Olaf Scholz, kanë shmangur sfidat e partive opozitare të krahut të djathtë në shtëpi, ata gjithashtu kanë kërkuar të pozicionojnë Evropën si një pol të pavarur në një botë gjithnjë e më shumëpolare. Për të arritur këtë qëllim, megjithatë, BE-së do t’i duhet të kapërcejë ndarjet e saj të brendshme dhe të zvogëlojë kërcënimet e jashtme për të artikuluar një politikë koherente kolektive të jashtme dhe të sigurisë, të mbështetur nga një pengesë e besueshme ushtarake.

Këto kërcënime të jashtme janë të panumërta. Më i shquari prej tyre tani është presidenti rus Vladimir Putin, përpjekjet e vazhdueshme të të cilit për të destabilizuar rendin evropian kulmuan me pushtimin e Ukrainës. Por në vend që të ndajë Perëndimin, siç ndoshta priste Putini, lufta ka rigjallëruar lidhjet transatlantike dhe i ka dhënë aleancës së NATO-s një rëndësi dhe urgjencë të re. Dhe përgjigja e BE-së ndaj agresionit të Putinit ka qenë e fortë, veçanërisht në lidhje me sanksionet ekonomike. Për momentin, shkalla e unitetit dhe kohezionit të shfaqur nga BE-ja ka befasuar shumë vëzhgues, por me zvarritjen e luftës në Ukrainë, nuk ka asnjë garanci se do të zgjasë.

Putini nuk është i vetmi shqetësim që pushton politikëbërësit evropianë. Presidenti i SHBA Joe Biden ka demonstruar një qasje më konvencionale ndaj lidhjeve transatlantike sesa paraardhësi i tij, Donald Trump. Por tensionet e shumta brenda partneritetit – mbi marrëdhëniet tregtare dhe ndarja e barrës në mbrojtje, për shembull – i paraprinë

momentit aktual të solidaritetit për ngecjen me Rusinë, dhe këto tensione, si dhe ato të reja, pa dyshim do të rishfaqen me kalimin e kohës.

BE duhet gjithashtu të lundrojë në një marrëdhënie me Kinën që po bëhet gjithnjë e më komplekse, duke kombinuar fushat e bashkëpunimit me elementë të rivalitetit dhe konfrontimit strategjik, edhe pse Brukseli kërkon të marrë një pozicion të pavarur mes konkurrencës strategjike midis Uashingtonit dhe Pekinit. Dhe gjatë gjithë kohës, Brukseli duhet të adresojë tensionet e përsëritura me shtetet në periferi të BE-së, si Turqia dhe Bjellorusia.

Largimi i Rutte po trondit politikën holandeze

Kur kryeministri holandez Mark Rutte njoftoi në korrik se do të largohej dhe po largohej nga politika, ai shkaktoi një reagim zinxhir dorëheqjesh dhe riorganizimesh politike në Holandë. Tranzicioni në epokën post-Rutte ka përmbysur peizazhin politik kombëtar, duke hapur rrugën për një brez të ri liderësh.

Zgjedhjet dhe Politika e Brendshme

E lënë në hije nga ngritja e së djathtës ekstreme ka qenë mbështetja në rritje për parti të ndryshme kombëtare të Gjelbra, e nxitur si nga presioni në rritje për të adresuar ndryshimet klimatike ashtu edhe nga mungesa e ndonjë shtëpie tjetër politike të qëndrueshme për votuesit me prirje të majtë. Ndërkohë, edhe pse qendra është mbajtur kundër kërcënimit nga ekstremet politike në shumë zgjedhje të fundit në Evropë, kompromisi mund të jetë gjithnjë e më i vështirë për t’u arritur përballë polarizimit politik. Kjo mund të jetë veçanërisht e kushtueshme kur bëhet fjalë për adresimin e sfidave si rritja e inflacionit për shkak të pasojave të vazhdueshme nga pandemia dhe pushtimi rus i Ukrainës.

Pse e majta ekstreme e Gjermanisë është terren pjellor për një lëvizje populiste, në Gjermani së shpejti mund të ketë një version të ekstremit të majtë të AfD

Si një mosmarrëveshje e kohës së Luftës së Ftohtë midis Italisë dhe Francës vazhdon të ketë pasoja sot, në mosmarrëveshjen e Italisë dhe Francës mbi ish-militantët e viteve 1970 merr një kthesë tjetër.

Pse partitë nacionaliste rajonale të Spanjës mund të paguajnë një kosto nëse ato ndihmojnë në rizgjedhjen e kryeministrit apo jo, në zgjedhjet e Spanjës i kanë vënë në pengesë partitë rajonale

Çfarë po nxit reagimin e votuesve ndaj politikave të gjelbra në Evropë, në Tranzicioni i Gjelbër po bëhet një fushë e minuar zgjedhore?

Bashkimi Evropian

BE-ja arriti t’i mbijetojë valës populiste duke iu kthyer strategjisë së saj historike të reagimit ndaj krizës: duke e përmbysur. Por përpjekjet për të reformuar BE-në kanë ngecur, duke e lënë atë të pambrojtur përballë krizave të ardhshme—dhe ndaj ndryshimit të peizazhit gjeopolitik global. Pandemia e koronavirusit fillimisht dukej të ishte një stuhi e përsosur që kombinonte të dyja sfidat, por në vend të kësaj hapi një dritare mundësish për integrim të zgjeruar, veçanërisht kur bëhet fjalë për politikën fiskale dhe borxhin kolektiv, si dhe adresimin e sfidave rajonale dhe globale të sigurisë. Deri më tani, BE-ja gjithashtu i është përgjigjur në mënyrë efektive luftës në Ukrainë, por ajo gjithashtu paraqet sfida afatgjata që nuk do të jenë të lehta për t’u kapërcyer.

Marrëdhëniet Evropë-SHBA

Gjatë katër viteve të tij në detyrë, Trump zemëroi aleatët evropianë të Amerikës, duke lobuar pro kërcënimeve tregtare dhe duke u mbështetur nga marrëveshjet ndërkombëtare të fituara me vështirësi. Në të njëjtën kohë, ai u shoqërua me disa nga regjimet më

joliberale të kontinentit, veçanërisht Poloninë dhe Hungarinë. Ardhja e administratës Biden përmirësoi tonin e marrëdhënieve, edhe pse divergjencat në çështjet kryesore politike dhe strategjike vazhduan të shfaqen. Për momentin, çdo tension është në pritje për shkak të nevojës për kohezion në raport me pushtimin rus të Ukrainës, por ato nuk janë zhdukur domosdoshmërisht. [Përktheu: ISHGJ]