Ndikimi i luftës në Ukrainë në politikën polake të industrisë së armëve

Ndikimi i luftës në Ukrainë në politikën polake të industrisë së armëve

Nga Anastasia Cucino dhe Lorenzo Scarazzato* [SIPRI]

Një nga ndikimet e shumta goditëse të luftës së Rusisë kundër Ukrainës ka qenë rritja e kërkesës për pajisje ushtarake dhe municione në Evropë. Polonia është një nga disa vende të Evropës Qendrore, industritë e armëve të të cilit kanë parë një rritje të dukshme të porosive: nga qeveritë e tyre kombëtare, nga aleatët evropianë që blejnë materiale për t’i dhënë Ukrainës dhe për të rimbushur rezervat e tyre, si dhe nga vetë Ukraina. Që nga shkurti i vitit 2022, Polonia ka qenë ndër furnizuesit kryesorë të armëve të mëdha për Ukrainën, jo vetëm për shkak se kishte rezerva të pajisjeve të epokës sovjetike në të cilat forcat e armatosura të Ukrainës mbështeteshin ende në muajt e parë pas pushtimit. Kërkesa duket se do të mbetet e lartë pasi, në krye të porosive të vendosura tashmë, shumë shtete evropiane janë zotuar të rrisin shpenzimet ushtarake në përgjigje të një kërcënimi të rritur të perceptuar nga Rusia.

Ky artikull shikon se si Polonia, e cila ka industrinë më të madhe vendase të armëve në Evropën Qendrore, po e përdor këtë mundësi për të ndjekur një ambicie të gjatë për të modernizuar forcat e saj të armatosura dhe për të rritur industrinë e saj të armëve, duke synuar tregje të reja, duke diversifikuar portofolet e produkteve dhe më në fund të lëviz përtej trashëgimisë së saj post-sovjetike.

Rruga e gjatë drejt modernizimit ushtarak në Poloni

Gjatë Luftës së Ftohtë, shumë shtete të Evropës Qendrore dhe Lindore zhvilluan industri të mëdha vendase të armëve për të prodhuar pajisje ushtarake të dizajnuara nga sovjetikët për forcat e Organizatës së Traktatit të Varshavës. Fundi i Luftës së Ftohtë tingëlloi si vdekje për shumë prej prodhuesve të armëve të rajonit. Për shembull, ndërmjet mesit të viteve 1980 dhe 2000, punësimi në industrinë e armëve të Polonisë ra me 76 për qind.

Megjithatë, qeveritë e njëpasnjëshme polake vendosën se do të ishte strategjike të ruhej një industri e brendshme e armëve. Një seri përpjekjesh për të rigjallëruar industrinë gjatë viteve 1990 dhe 2000 patën një sukses të kufizuar. Pranimi i Polonisë në NATO në 1999 ishte një mundësi, duke pasur parasysh kërkesat e shpenzimeve ushtarake të Aleancës dhe standardet e përbashkëta të pajisjeve. Qeveria u përpoq të siguronte që kompanive polake t’u jepej një rol në prodhimin dhe servisimin e pajisjeve të reja të standardit të NATO-s që u prokuruan për Forcat e Armatosura Polake. Pavarësisht kësaj, industria polake e armëve mbeti një lojtar margjinal në skenën globale, shpesh duke prodhuar ende pajisje të bazuara në dizajnet e epokës sovjetike.

“Polonizimi” – pjesëmarrja e partnerëve polakë në prodhimin dhe shpërndarjen e sistemeve të armatimit të importuar – ka qenë një element kyç në përpjekjet e modernizimit ushtarak polak dhe një kriter i rëndësishëm në vlerësimin e ofertave nga furnizuesit e huaj. Jo vetëm që siguron të ardhura për kompanitë polake, por gjithashtu u jep atyre akses në teknologji dhe aftësi të reja.

Programi i fundit i modernizimit ushtarak polak u lançua në vitin 2020 si pjesë e një Strategjie të përditësuar të Sigurisë Kombëtare, kryesisht në përgjigje të një kërcënimi të perceptuar në rritje nga Rusia. Ashtu si paraardhësit e tij, ai synon “Të krijojë kushte për industrinë polake të mbrojtjes”. . . për të përmbushur nevojat afatgjata të Forcave të Armatosura Polake”, ndërkohë që “forconi aftësitë operacionale të Forcave të Armatosura Polake për të penguar dhe mbrojtur kundër kërcënimeve të sigurisë, me theks të veçantë në rritjen e nivelit të lëvizshmërisë dhe modernizimit teknik”. Në vitin 2020 u vlerësua se rreth 60 për qind e buxhetit të Polonisë për prokurimin dhe modernizimin ushtarak u nda për industrinë vendase.

Pushtimi rus i Ukrainës në shkurt 2022 dha një shtysë të re dhe një muaj më vonë qeveria miratoi Aktin e Mbrojtjes së Atdheut për të riorganizuar politikën e saj të mbrojtjes kombëtare dhe për të rritur shpenzimet ushtarake në 3 për qind të produktit të brendshëm bruto (PBB) në 2023. Në janar 2023 Kryeministri Mateusz Morawiecki njoftoi se rrjedha e luftës në Ukrainë nënkuptonte se Polonia duhej të ‘armatosej edhe më shpejt’ dhe e shtyu objektivin e shpenzimeve ushtarake deri në 4 për qind të PBB-së. Edhe një herë, industria vendase e armëve do të luante një rol të rëndësishëm në – dhe do të ishte një përfitues kryesor i – planeve të modernizimit ushtarak.

Marrëveshjet kryesore të prokurimeve të “polonizuara” që nga fillimi i luftës

Gjatë vitit 2022, pjesa e vlerësuar e shpenzimeve ushtarake polake kushtuar prokurimit u rrit nga 20.4 në 35.9 për qind, kryesisht për shkak të një stuhie të marrëveshjeve të reja dypalëshe të prokurimit të armëve. Grupi shtetëror i industrisë së armëve Polska Grupa Zbrojeniowa (PGZ), i cili ka qenë aktori më i madh në industrinë polake të armëve që nga një program konsolidimi në 2014, ka qenë përfituesi kryesor i kërkesave të polonizimit të përfshira në këto marrëveshje.

Në mars 2022 Polonia zgjodhi Babcock të Mbretërisë së Bashkuar si partner për të mbështetur një konsorcium të udhëhequr nga PGZ në dërgimin e fregatave të reja për Marinën Polake. Anijet do të ndërtohen në Poloni dhe Babcock do të sigurojë specifikimet e projektimit dhe transferimin e teknologjive dhe aftësive për anëtarët e konsorciumit.

Gjashtë muaj më vonë, Polonia nënshkroi një marrëveshje me Korea Aerospace Industries për aeroplanët e sulmit të lehtë FA-50, i cili do të zëvendësojë MiG-29 dhe Su-22 të projektuar nga Polonia. Marrëveshja është me vlerë 3 miliardë dollarë dhe përfshin ngritjen e një objekti shërbimi për avionin e ri, i cili do të operohet nga PGZ.

Në nëntor u nënshkrua një kontratë tjetër, me vlerë 5.7 miliardë dollarë, për furnizimin e tankeve kryesore të betejës K2 të Koresë së Jugut dhe obuseve vetëlëvizëse K9 për Forcat e Armatosura Polake. Disa do të vijnë nga stoku ekzistues, ndërsa të tjerët do të prodhohen nga konsorciumet koreano-polake. Në të njëjtin muaj, PGZ nënshkroi gjithashtu një marrëveshje me BAE Systems për dorëzimin e mjeteve të rikuperimit të armatosur M88 dhe automjeteve të blinduara me shumë qëllime për Forcat e Armatosura Polake.

Në shkurt 2023, qeveria polake vendosi një porosi me degën e PGZ Huta Stalowa Wola për 1400 automjete luftarake të këmbësorisë Borsuk. Borsuk është një model i ri i zhvilluar për të zëvendësuar BMP-1 të epokës sovjetike dhe do të prodhohet në Poloni bazuar në një shasi koreane.

Në mars, prodhuesi koreano-jugor Hyundai Rotem nënshkroi një marrëveshje konsorciumi me PGZ për prodhimin e K2-ve në Poloni. Filialet e PGZ do të bashkëpunojnë gjithashtu me Hanwha Group të Koresë së Jugut për të prodhuar K9-të, si dhe lëshuesit me shumë raketa K239 Chunmoo, të cilat do të integrohen me kamionë dhe teknologji të tjera të prodhuara në Poloni sipas një kontrate prej 3.55 miliardë dollarësh të nënshkruar në nëntor 2022. Hanwha ka tha se planifikon të rrisë praninë e saj në Poloni dhe të punojë me kompanitë vendase për të zhvilluar dhe ndërtuar një shumëllojshmëri sistemesh ushtarake.

Në prill, në atë që është përshëndetur si ‘programi më i madh evropian i blerjes së mbrojtjes ajrore me rreze të shkurtër në NATO’, prodhuesi trans-evropian i armëve MBDA fitoi një kontratë 2.4 miliardë dollarë për t’i siguruar Polonisë raketa dhe lëshues raketash për t’u integruar me PGZ. – prodhoi sistemin e mbrojtjes ajrore Pilica+. Të dy kompanitë ‘vazhdojnë të punojnë drejt kontraktimit të transferimit të teknologjisë dhe prodhimit polak të nivelit të mesëm. . . programin e mbrojtjes ajrore”.

Muajin e kaluar, Polonia shprehu interes për t’u bashkuar me programin e avionëve luftarakë të Koresë së Jugut 4.5-gjenerata KF-21 Boramae. Nëse partneritetit i jepet drita jeshile, kjo do të nënkuptonte një përmirësim të aftësive të forcave ajrore të Polonisë dhe PGZ do të përfshihej sërish në procesin industrial.

Mundësitë dhe rreziqet

Nuk ka dyshim se lufta në Ukrainë ka shkaktuar efekte të valëzuara në industritë e armëve në të gjithë Evropën. Ndërsa për Poloninë të ndihmojë Ukrainën është një çështje e sigurisë kombëtare dhe rajonale, lufta po katalizon gjithashtu hapa për të përmirësuar dhe modernizuar industrinë e saj të armëve. Polonia sheh një mundësi të paprecedentë për të arritur përfundimisht ambiciet e saj dhe për t’u bërë një lojtar më i rëndësishëm në industrinë globale të armëve.

Origjina e industrisë polake të armëve para vitit 1989 ka ndikuar fuqimisht në pasurinë e saj të fundit, veçanërisht për sa i përket produkteve dhe klientëve. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, Polonia është përpjekur të distancojë industrinë e saj të armëve nga trashëgimia e saj sovjetike, për arsye ushtarake, politike dhe tregtare. Megjithatë, programet e modernizimit dhe investimeve njëri pas tjetrit janë vonuar, braktisur ose thjesht nuk kanë arritur ambiciet.

Ndërsa Polonia është ende një importues i madh i armëve kryesore, qasja e saj ka qenë të balancojë importet jashtë raftit për të përmbushur nevojat imediate me marrëveshjet e Polonizimit për të zhvilluar kapacitetin e prodhimit vendas për një afat të gjatë. Modernizimi dhe polonizimi duket se janë aktualisht në lëvizje të plotë: kontratat me kompanitë e mëdha të huaja ndikojnë pozitivisht në dukshmërinë dhe atraktivitetin e industrisë vendase polake të armëve, duke krijuar një cikël vetë-përforcues. E shoqëruar me rritjen e shpenzimeve ushtarake polake dhe premtimet më të fundit të shpenzimeve, kërkesa aktuale do të thotë se perspektivat e industrisë polake të armëve duken të mira për vitet e ardhshme.

Megjithatë, bazimi i planeve ambicioze afatgjata të investimeve dhe modernizimit në përgjigjen ndaj ngjarjeve të përkohshme, kryesisht të jashtme, është diçka si një kumar. Disa faktorë mund të ndryshojnë perspektivat për industrinë e armëve të Polonisë, të tilla si një ndryshim në prioritetet e shpenzimeve të qeverive ose politikat e reja evropiane për integrimin e industrisë së armëve. Nëse diçka e tillë do të ndodhte, ambiciet e Polonisë për industrinë e saj të armëve mund të minohen sërish. [Eurasia Review]

____________________

*Për autorët:

Anastasia Cucino ishte praktikante në Programin e Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve SIPRI.

Lorenzo Scarazzato është një Asistent Kërkimor në Programin e Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve SIPRI.

SIPRI është një institut i pavarur ndërkombëtar i dedikuar për kërkime mbi konfliktin, armatimet, kontrollin e armëve dhe çarmatimin. I themeluar në vitin 1966, SIPRI ofron të dhëna, analiza dhe rekomandime, bazuar në burime të hapura, për politikëbërësit, studiuesit, mediat dhe publikun e interesuar. Me seli në Stokholm, SIPRI ka një prani edhe në Pekin dhe renditet rregullisht ndër grupet më të respektuara të mendimit në mbarë botën.