“Për shumëkë, Prigozhin ishte një Robin Hood patriot”

“Për shumëkë, Prigozhin ishte një Robin Hood patriot”

Kreu i programit FES Rusia Alexey Yusupov për fundin e Wagner-it, dhunën e regjimit dhe stabilitetin e sistemit Putin.

Nga Alexey Yusupov

Bosi i Wagner-it, Yevgeny Prigozhin, vdiq në një aksident avioni. Çfarë ndikimi do të ketë në Rusi rrëzimi i mundshëm?

Ndoshta do të duhet të presim pak para se të zbulojmë saktësisht se çfarë ka ndodhur. Nuk ka shumë rëndësi nëse ishte një lëshim rakete apo një bombë. Sepse shumica absolute e shoqërisë ruse e konsideron rrëzimin si një sulm hakmarrës nga Kremlini. Unë shoh dy efekte kryesore: i pari është një intensifikim i valës së represionit, i cili tashmë ishte rritur ndjeshëm pas revoltës së Wagnerit në qershor. Sigurisht, mund të thuhet se Rusia tashmë ishte shumë e ndikuar nga represioni. Por ka ende vend për të eliminuar kundërshtarët e heshtur – dhe jo aq të heshtur – politikë. Kemi një valë masash represive: Ka një dënim të ri ndaj Alexej Navalny, me një dënim shtesë prej 19 vitesh burg, krejtësisht pa arsye. Kemi arrestimin e Igor Girkin-it, një bloger ultranacionalist përgjegjës për përparimin e parë të Rusisë në Ukrainën lindore në vitin 2014. Arrestimi i disidentit të vjetër të majtë, Boris Kagarlitzkij. Dhe pak ditë më parë, u arrestua vëzhguesi më i shquar i zgjedhjeve në vend, Grigory Melkonyants, i cili në fakt nuk ka përfaqësuar asnjë opozitë domethënëse dhe të dëgjueshme për një kohë të gjatë. Unë mendoj se kjo thjesht do të vazhdojë. Në afat të shkurtër, aparati represiv do të kafshojë çdo opozitë apo disidencë të supozuar që do të lindë – madje edhe brenda radhëve të tij. Kjo është gjithashtu ajo që është me të vërtetë e re – represioni tani drejtohet kundër një personi të brendshëm të sistemit, i cili ndoshta guxoi t’u fliste vetë njerëzve, të dërgonte mesazhe politike, pra të pretendonte një prerogativë nga Vladimir Putini. Pra, do të jetë edhe më represive, edhe më agresive.

Gjërat po pastrohen dhe me një intensitet që përfshin gjithashtu rrëzimin e kundërshtarëve politikë nga qielli mbi Rusinë qendrore. Kjo është një kthesë ndaj një përdorimi kaq brutal dhe gati teatror të dhunës, që natyrisht vjen si një tronditje për shoqërinë në tërësi. Nëse ky është mjeti që Kremlini po përdor, atëherë është një kapitull i ri në të menduarit politik të Vladimir Putinit. Kjo duhet t’i japë arsye për të menduar kujtdo që beson se kreu i shtetit është ende racional, që mund të ketë bërë gabime në disa vendime, por që në parim janë mjaft të arsyeshme.

Efekti i dytë është se për shkak të rritjes së represionit, regjimi humbet një nga shtyllat e tij të legjitimitetit në periudhën afatmesme, domethënë shfaqjen e një vendi tërësisht të arsyeshëm, të prirur mirë, ndoshta gjeopolitikisht disi fatkeq, por thelbësisht normal. Sepse ky ka qenë gjithmonë imazhi i brendshëm deri më tani dhe mund ta shoh se ka filluar të lëkundet.

Anëtarë individualë të Wagner-it kanë njoftuar për një reagim të mundshëm. A ka frikë për një kryengritje tjetër?

Do të duhet të presim dhe të shohim. Me Prigozhinin dhe zëvendësin e tij, Dmitri Utkin, dy njerëzit më të rëndësishëm janë zhdukur. Tani varet nga komandantët që vijnë pas. Për shembull, Anton Elizarov, alias “Lotus”, ose Andrei Troshev, alias “Sedoj”, njëri prej tyre tani do të ishte i radhës në urdhrin e komandës. Nuk kam dëgjuar ende prej tyre ndonjë reagim. Është e qartë për mua: Wagner si njësi, si organizatë, ka përfunduar. Ajo nuk do të marrë më asnjë funksion gjeopolitik, madje as në Afrikë. Ata ose do të riemërohen, ndoshta disa prej tyre do të përdoren për qëllime të tjera dhe misionet do t’i kalojnë tashmë kompanive të tjera kuazi private, për shembull “Redut”. Tani po bëhet gjithnjë e më e qartë se kjo periudhë tranzitore, këta dy muaj midis revoltës dhe rrëzimit të avionit, ishte një kohë kur lidershipi shtetëror rus i analizoi dhe i zgjidhi gjërat sërish. Nga njëra anë, revolta u shqyrtua dhe u kontrollua përsëri: Kush ishte i përfshirë? Për shembull, gjenerali Sergei Surovikin, i cili u lirua nga posti i tij si komandant suprem i Forcave Ajrore dhe Hapësinore dje. Nga ana tjetër, janë bërë përgatitje për të neutralizuar Wagnerin, për t’i shpërndarë ata në hapësirë dhe për të parë se ku mund të përfitohet ende nga grupi.

Sipas mendimit tim, që tani, Wagner nuk është në gjendje të veprojë si një organizatë në tërësi. Nuk do të prisja një grusht shteti, një revoltë. Kjo nuk do të thotë se nuk mund të ketë veprime të izoluara nga mbështetësit e bindur. Por, asnjë nga këto nuk ka dimensionin e ngjarjeve të dy muajve më parë. Ne shohim gjithashtu lëvizje solidariteti. Për shembull, lule u vendosën gjatë gjithë natës përpara selisë së Wagner-it në Shën Petersburg, e cila ishte pastruar dy muajt e fundit. Sepse për shumë, Prigozhin ishte diçka si një Robin Hood patriot që luftoi kundër korrupsionit të elitës. Këto lule u pastruan në mëngjes, por po sillen lule të reja. Ka një moment emocional atje. Ne e dimë se në Rostov-on-Don – qyteti ku filloi revolta dy muaj më parë me marshimin në Moskë – policia është vënë në gatishmëri, si të thuash, në pritje të tubimeve të mundshme, aksioneve të solidaritetit apo edhe zemërimit. Por ishte vetëm një demonstrues që erdhi në sheshin kryesor të qytetit me simbolikën e trupave të Wagner. Gjithçka është jashtëzakonisht e kufizuar. Pra, nuk pres ndonjë manifestim të dhunshëm të pakënaqësisë.

Vdekja e Prigozhin-it, dënimi i ri i Navalny-t, sulme me dron në Moskë. Sa e brishtë është struktura e fuqisë ruse?

Përveç atyre që u përmendën, ka edhe faktorë të tjerë që përcaktojnë barrën e përgjithshme mbi regjimin, siç është situata ekonomike. Rubla po dobësohet shumë, kohët e fundit kursi i këmbimit ndaj dollarit ishte mbi 100 rubla. Ky ka qenë një kufi i rëndësishëm psikologjik. Kjo tani po zhbën disa nga përfitimet e bëra nga Banka Qendrore menjëherë pas pushtimit. Ju mund ta shihni këtë në situatën aktuale ekonomike. Mund të paraqitet si pozitive për shkak të rritjes së pjesëve të ekonomisë që lidhen me armatimet, por po bëhet gjithnjë e më e qartë për të gjithë: Brenda një ose dy viteve, në fakt ekziston një kërcënim i një përmbysjeje të madhe në ekonomi. Këtë mund ta shihni në shumë faktorë: në horizontin e pritshmërive të konsumatorëve, në vendimet e marra nga kompanitë, në sjelljen e kreditimit. Sigurisht që është një kohë e pasigurisë së madhe. Qytetarët nuk planifikojnë më asgjë. Një regjim i tillë nuk mund të qeverisë në këtë mënyrë për shumë gjatë, veçanërisht pasi zgjedhjet vijnë së shpejti: fillimisht zgjedhjet rajonale në vjeshtë dhe më pas zgjedhjet presidenciale vitin e ardhshëm. Në një situatë të tillë, regjimi bëhet i ngurtë dhe represiv. Sepse tani vërtet nuk mund të bëhen më gabime.

Dhe shumë gabime janë bërë dhe lejuar në të kaluarën. Anasjelltas, a do të thotë kjo se regjimi është shumë i brishtë? Unë nuk do ta barazoja atë. Regjimi është shumë i gatshëm të përdorë forcën. Sigurisht, kjo ka kosto dhe rreziqe – dhe gjithashtu mund të shkojë keq. Jemi në një situatë në të cilën tensioni në sistemin e Putinit është aq i madh sa që tani mund të reagojmë ndaj rrezikut më të vogël me përpjekje dhe dhunë të madhe, jashtë, brenda, ekonomikisht, në lidhje me protestat sociale dhe kundër disidentëve politikë, gjë që ju mund tani të shihni pastrime në nivele të ndryshme që nuk janë gjë tjetër, veç masa paraprake. Kjo mbart një rrezik. Unë nuk shoh ndonjë brishtësi të natyrshme në regjim, por një situatë në të cilën nervozizmi është aq i madh sa gabimet mund të ndodhin lehtësisht. Aq më tepër që aktorët “besnikë” si Prigozhin tani mund të bëjnë gabime fatale, siç ndodhi me revoltën e tij. Dhe ndjeshmëria ndaj gabimeve është pikërisht ajo që duhet të shikojmë.

Sa i ngulitur mirë është Vladimir Putin në shalën e tij?

Rreth iniciatorit të sulmit qarkullojnë teoritë më të egra. Nuk më pëlqen shumë të futem në fushën e teorive konspirative. Por thjesht mundësia që të mos ishte fare Putini, por dikush tjetër nga sistemi politik apo nga elita e pushtetit, sigurisht që e bën presidentin të duket i dobët. Për ta thënë me pak fjalë: nëse Putini e ka bërë këtë, ai duket hakmarrës dhe si rrjedhim i dobët. E nëse nuk e ka bërë ai, por e ka bërë dikush tjetër, duket edhe më i dobët. Në këtë kuptim, agresiviteti nuk duhet të

barazohet me forcën. Sigurisht, kjo do të thotë stabilizim në afat të shkurtër. Por, në terma afatgjatë, është një çështje e humbjes së prestigjit, qëndrueshmërisë në të ardhmen dhe gjithashtu besueshmërisë, sepse njerëzit në elitë gjithnjë e më shumë do t’i thonë vetes: Putini tani është 70 vjeç, si do ta drejtojë saktësisht këtë vend në të ardhmen? Pyetja po bëhet gjithnjë e më e qartë. [Përktheu: ISHGJ]

_______________________

* Alexey Yusupov drejton programin Rusi të Fondacionit Friedrich-Ebert. Më parë, ai ishte Menaxher i Zyrës së FES në Myanmar, Afganistan dhe Kazakistan. Ai gjithashtu mbështet aktorët politikë si konsulent dhe moderator.