“Qëndrim i dobët ndaj rregullave themelore demokratike”

“Qëndrim i dobët ndaj rregullave themelore demokratike”

Arne Schildberg nga Athina flet për fituesin e zgjedhjeve Mitsotakis, suksesin e partive ekstremiste të krahut të djathtë dhe të ardhmen e Alexis Tsipras.

Intervistën e zhviloi: Nikolaos Gavalakis

Kryeministri Kyriakos Mitsotakis fitoi edhe zgjedhjet e reja me një shumicë dhe tani do të jetë në gjendje të qeverisë i vetëm për katër vjet të tjera me Demokracinë e Re konservatore (ND). Çfarë do të thotë kjo për Greqinë?

Arne Schildberg: Lejimi i njerëzve që të votojnë derisa rezultati të jetë ai i duhuri – kjo ndoshta mund të përshkruhet si një qasje pragmatike ndaj rregullave demokratike të lojës. Këtë qëndrim të dobët ndaj rregullave themelore demokratike, Mitsotakis e kishte shfaqur edhe gjatë mandatit të tij në detyrë dhe kështu dëmtoi gjithnjë e më shumë cilësinë e demokracisë greke. Është e qartë se ky trend do të vazhdojë edhe në vitet në vijim. Katër vitet e ardhshme në Greqi nuk do të jenë sigurisht kohë të mira për gazetarinë kritike. Qeveria e Mitsotakis ka treguar vazhdimisht se nuk e vlerëson atë, por ndërmerr veprime masive kundër saj: qoftë nëpërmjet retorikës nënçmuese ndaj gazetarëve kritikë, padive kundër tyre për të parandaluar raportimin, apo publikimit të të ashtuquajturave „White Papers“ për të vendosur korridoret e duhura të lëvizjes së opinionit të pretenduar në shtyp. Ndërkohë, Greqia ka rënë në vendin e fundit midis vendeve evropiane në indeksin e lirisë së shtypit të organizatës Reporterët pa Kufij.

Gjithashtu, me siguri nuk do të ketë asnjë sqarim për skandalin e përgjimeve: mazhoranca konservatore në parlament e kishte siluruar me qëllim zbardhjen e aferës në komisionin hetimor parlamentar të ngritur posaçërisht. Ajo pengoi përpjekjet e autoriteteve të transparencës publike për të hedhur dritë mbi këtë çështje, si dhe punën përkatëse të autoriteteve gjyqësore. Siç e dimë tani, as votuesit nuk e vendosën qeverinë në vend të saj.

Katër vite të tjera të politikës së migracionit á la Mitsotakis do të nënkuptojnë gjithashtu përplasje të mëtejshme në kufirin grek. Vendimmarrësit politikë në Bruksel dhe Berlin supozojnë se nuk do të ketë më shtytje për shkak të procedurave të reja kufitare të BE-së. Por që nga viti 2020 nuk ka pasur asnjë transferim të emigrantëve nga Greqia në Turqi. Prandaj, synimi do të jetë ende që të ketë sa më pak njerëz me procedura të vazhdueshme në Greqi. Prandaj, qeveria do të vazhdojë të përpiqet të zvogëlojë numrin e të ardhurve me ndihmën e shtytjeve, respektivisht transferit të azilkërkuesve.

Si e vlerësoni hyrjen njëkohësisht të tri partive të vogla ekstremiste të krahut të djathtë në parlamentin grek?

Arne Schildberg: Surprizë është hyrja e partisë ekstremiste të djathtë “Spartiaten” me 4.6 për qind. Ajo mbështetet hapur nga Ilias Kassidiaris, ish-zëdhënësi aktualisht i burgosur i Agimit të Artë neo-nazist. Me ardhjen e dy partive të tjera të krahut të djathtë – “Greek Solution” dhe NIKI – e djathta ekstreme greke ishte në gjendje të rriste praninë e saj nga 4 përqind në 2019 në mbi 13 përqind. Greqia po ndjek kështu trendin evropian të rritjes së partive ekstremiste të krahut të djathtë. Plani i Mitsotakis-it për të integruar votuesit në të djathtën ekstreme nuk funksionoi. Prandaj duhet pritur një zhvendosje e mëtejshme e debatit politik në të djathtë për të parandaluar humbje të mëtejshme në ND.

Fragmentimi i spektrit të djathtë në tre parti pasqyron gamën ideologjike të kësaj hapësire politike: si NIKI ashtu edhe “Zgjidhja greke” mbështesin vlerat tradicionale shoqërore në frymën e Kishës Ortodokse Greke. “Zgjidhja greke” paraqitet edhe si parti atdheu. Si një e sapoardhur absolute dhe e vetëshpallur “parti anti-sistem”, NIKI ishte në gjendje të mobilizonte veçanërisht votuesit protestues. Nga ana tjetër, partia “Spartiate” po ndjek një kurs të ashpër nacionalist në linjën “Greqia për grekët” dhe ëndërron enigmatikisht një “etikë të re parlamentare”.

Si duket në spektrin e majtë? SYRIZA pësoi edhe një herë një disfatë të rëndë. A do të thotë kjo ndoshta fundi politik i Alexis Tsipras?

Arne Schildberg: Ashtu si pas zgjedhjeve të majit, Alexis Tsipras edhe këtë herë po luan të përfitojë kohë. Në vend që të shpallte dorëheqjen, siç e kishin pritur shumë vëzhgues, në fjalimin e tij në natën e zgjedhjeve ai deklaroi se do të kishte ndryshime të mëdha në parti. Këto do të duhej të formësoheshin nga e gjithë partia në një proces politik. Këto njoftime tregojnë për një kongres të afërt të partisë. Për shkak të zgjedhjeve evropiane të vitit të ardhshëm, kërkohet nxitim.

Shumë votues tashmë i kishin thënë lamtumirën SYRIZA-s në zgjedhjet e majit, në atë kohë shumica shkoi në qendrën politike – PASOK-un socialdemokrat dhe Demokracia e Re, pjesa tjetër konkurrentëve të spektrit të majtë partiak. Retorika e krizës shihet brenda partisë si arsyeja e këtij migrimi të votuesve. SYRIZA ra viktimë e një paradoksi politik këtu: Partia u paraqit si një eksperte krizash kompetente dhe me përvojë që mund të përballojë sfidat e ndryshme. Megjithatë, votuesit ishin të lodhur nga kriza dhe ia kthyen shpinën partisë dhe narrativës së saj të krizës. Dëshira e madhe e popullit për stabilitet në fund të fundit u bë në dobi të politikanëve konservatorë.

Përveç këtij gabimi themelor strategjik, gabimet e komunikimit në sprintin përfundimtar të fushatës ishin përgjegjëse për shtrirjen dramatike të disfatës. SYRIZA ishte tepër e përçarë dhe e pakoordinuar në fund të fushatës zgjedhore. Pas votimit të parë në maj, partia e sëmurë u përball gjithashtu me konkurrencë nga spektri i majtë, gjë që çoi në humbje të mëtejshme të votuesve në ditën e zgjedhjeve. Plefsi Eleftherias, partia e ish-kryetares së parlamentit dhe ish-anëtares së SYRIZA, Zoi Konstantopoulou, e kapërceu me vështirësi pengesën prej tre përqind. Për sa i përket orientimit ideologjik, Plefsi Elefterias mund të krahasohet më së miri me bindjet e propaganduara nga Sahra Wagenknecht. Partia komuniste KKE mundi të përmirësohej sërish dhe doli në vendin e 4-të me 7,7 për qind. Përcaktuese për këtë ishte një stil më modern i fushatës me mesazhe të sakta dhe një kryetar partie me tërheqje, të cilit edhe kritikët i japin vlera të larta simpatie.

Çfarë mendoni se është në gjendje të bëjë PASOK-u socialdemokrat? A do të jetë në gjendje të kalojë përfundimisht SYRIZA-n në spektrin e majtë?

Arne Schildberg: PASOK e përshkruan me të drejtë veten si fitues i fshehtë i zgjedhjeve, pasi partia mundi të rritet ndjeshëm nga tetë në dymbëdhjetë për qind krahasuar me rezultatin e zgjedhjeve të 2019-ës. Në 12 nga gjithsej 59 qarqe zgjedhore, PASOK zbarkoi në vendin e dytë, duke kaluar SYRIZA-n. Megjithatë, pas zgjedhjeve në maj, partia vendosi shiritin shumë lart dhe njoftoi se do të zëvendësonte SYRIZA-n si forca më e fortë në opozitë. Ky qëllim nuk u arrit dot. Distanca me rivalin e majtë është ngushtuar, por kryesisht sepse SYRIZA është shembur kaq ndjeshëm.

PASOK-u e ka ëndërruar prej kohësh që një ditë të gjithë votuesit e humbur nga SYRIZA të kthehen me një goditje. Por partia tani duhet të heqë dorë përfundimisht nga kjo ëndërr. Megjithatë, ankorimi i fortë i partisë në organizatat shoqërore si sindikatat, mund të ndihmojë me rindërtimin – një trashëgimi nga periudhat e gjata në qeverisje përpara krizës financiare. Një imazh më i lehtë i partisë mund të jetë gjithashtu i dobishëm, sepse lideri i partisë Androulakis tani ka fituar një mandat dhe kështu mund të paraqitet në parlamentin grek. Kjo nuk ka qenë e mundur deri më tani, pasi Androulakis është eurodeputet në Bruksel që nga viti 2019 dhe u zgjodh kryetar partie nga atje.

Në përgjithësi, megjithatë, e majta politike në Greqi është dobësuar rëndë dhe kërcënon të dëgjohet me vështirësi në parlamentin e ri tetë partish. Gjatë hetimit të shkaqeve të këtij zhvillimi, PASOK dhe SYRIZA duhet të pyesin veten nëse e djathta politike ka përfituar nga mosmarrëveshja e tyre. Mund të nevojitet një formë e re bashkëpunimi politik për t’i dhënë politikës progresive më shumë shikueshmëri në parlament.

Çfarë roli luajti në zgjedhje aksidenti me anije në brigjet greke dhe çështja e migracionit?

Arne Schildberg: Aksidenti me varkë në brigjet e Peloponezit perëndimor nuk ndikoi ndjeshëm në performancën e ND. Në të njëjtën kohë, ajo mund të ketë mobilizuar votuesit për partitë e krahut të djathtë dhe të ekstremit të djathtë. Për shembull, nën maskën e humanizmit, “zgjidhja greke” bëri thirrje për një qasje edhe më të ashpër ndaj politikës së migracionit: Kjo përfshin burgimin e përjetshëm për kontrabandistët, sigurinë më të fortë të kufijve dhe mbylljen e të gjitha OJQ-ve.

Në fund të fundit, rreth 70 për qind e popullsisë beson se vendi nuk mund të përballojë më migrantë, dhe në këtë mënyrë janë në përputhje me kursin e ashpër anti-imigrues të qeverisë së ND. Gjithashtu, një qeveri e përkohshme ishte në fuqi në kohën e aksidentit dhe në ditët në vijim, kështu që Mitsotakis nuk duhej të përgjigjej drejtpërdrejt. Megjithatë, ai foli, duke denoncuar “kontrabandistët patetikë” si përgjegjës të vërtetë për tragjedinë dhe duke vlerësuar rojet bregdetare për përpjekjet e tyre për të shpëtuar të mbijetuarit. Me sa duket për të mos trembur votuesit e qendrës, një kandidat i ND u përjashtua nga partia për shkak të komenteve raciste për aksidentin me anije. Vizita e drejtpërdrejtë në vendin e aksidentit në Tsipras u pa nga shumë vëzhgues si oportuniste dhe e nxitur nga fushata. Me reagimin e tij ai theksoi edhe politikën pro migracionit të partisë së tij, e cila është e diskutueshme në spektrin e saj elektoral.